سؤال ۱۲۳: لطفا اعمال شب و روز عید غدیر را به طور کامل شرح دهید؟ صیغه عقد اخوت و ترجمه آن را نیز بیان فرمایید.
پاسخ ۱۲۳: شب هيجدهم: شب عيد غدير و شب بسيار با شرافتى است، سيّد ابن طاووس در كتاب «اقبال» دوازده ركعت نماز با يك سلام به كيفيتى مخصوص براى اين شب همراه با دعاهايى روايت كرده است.
روز هيجدهم: روز عيد غدير، و «عيد اللّه اكبر»، و عيد آل محمّد عليهم السّلام و عظيم ترين عيد است، و حق تعالى هيچ پيامبرى را مبعوث نفرموده جز آنكه اين روز را عيد كرده و حرمت آن را دانسته.
نام اين روز در آسمان روز «عهد معهود» و در زمين روز «ميثاق مأخوذ» و «جمع مشهود» است.
روايت شده كه از امام صادق عليه السّلام پرسيدند، آيا مسلمانان را غير از جمعه و قربان و فطر عيدي هست؟ فرمود: آرى عيدى است كه حرمتش از همه اعياد بيشتر است، راوى گفت: كدام عيد است؟ حضرت فرمود: روزى است كه حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله امير المؤمنين عليه السّلام را به جانشينى خود نصب فرمود، و اعلام كرد: هركه من مولا و آقاى اويم، پس على مولا و آقا و پيشواى اوست، و آن روز هيجدهم، ذو الحجّه است، راوى گفت: در آن روز چه كارى بايد انجام داد؟ فرمود بايد روزه بداريد، و عبادت كنيد، و محمّد و آل محمّد عليهم السّلام را ياد آريد، و بر ايشان صلوات فرستيد، رسول خدا صلى اللّه عليه و آله امير المؤمنين عليه السّلام را وصيت كرد، كه اين روز را عيد گرداند، و هر پيامبرى به جانشينى خويش وصيت ميكرد، كه اين روز را عيد كند.
در حديث ابن ابى نصر بزنطي از حضرت رضا عليه السّلام آمده: اى پسر ابى نصر هر كجا باشى، بكوش روز عيد غدير نزد قبر مطهّر حضرت امير المؤمنين عليه السّلام حاضر شوى، به درستيكه در اين روز، خدا ميآمرزد، از هر مرد و زن مؤمن گناه شصت سال ايشان را، و از آتش دوزخ آزاد ميكند، دو برابر آنچه در ماه رمضان و شب قدر و شب فطر آزاد كرده، و پرداخت يك درهم در اين روز به برادران مؤمن، برابر هزار درهم در اوقات ديگر است، و در اين روز به برادران مؤمن احسان كن، و هر مرد و زن مومن را شاد گردان، به خدا سوگند، اگر مردم فضيلت اين روز را چنان كه بايد بدانند، هرآينه هر روز فرشتگان با ايشان ده مرتبه مصافحه كنند.
اعمال شب و روز عید غدیر
در هر صورت بزرگداشت اين روز شريف لازم است، و اعمال آن چندچيز است:
اوّل: روزه كه كفّاره شصت سال گناه است، و در حديثى است روزه اين روز برابر روزه تمامى عمر دنيا و معادل با صد حج و صد عمره است.
دوّم: غسل.
سوّم: زيارت امير مؤمنان عليه السّلام و شايسته است انسان هر كجا باشد، بكوشد كه خود را به قبر مطّهر آن حضرت برساند، و براى آن جناب در اين روز سه زيارت مخصوص روايت شده كه يكى از آنها زيارت معروف به «امين اللّه» است، كه هم از نزديك و هم از راه دور خوانده ميشود، و آن از زيارات جامعه مطلقه است، و در باب زيارات ان شاء الله تعالى خواهد آمد.
چهارم: تعويذى [ذكر مربوط به پناه جستن به خدا از ناملايمات و شرور] را كه سيّد ابن طاووس در كتاب «اقبال» از رسول خدا صلى اللّه عليه وآله روايت كرده بخواند.
پنجم: خواندن دو رکعت نماز است که پس از آن بسجده رود و صد مرتبه شکر خدا کند پس سر از سجده بردارد و این دعا را بخواند:
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِأَنَّ لَكَ الْحَمْدَ وَحْدَكَ لا شَرِيكَ لَكَ وَ أَنَّكَ وَاحِدٌ أَحَدٌ صَمَدٌ لَمْ تَلِدْ وَ لَمْ تُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَكَ كُفُوا أَحَدٌ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُكَ وَ رَسُولُكَ صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ يَا مَنْ هُوَ كُلَّ يَوْمٍ فِي شَأْنٍ كَمَا كَانَ مِنْ شَأْنِكَ أَنْ تَفَضَّلْتَ عَلَيَّ بِأَنْ جَعَلْتَنِي مِنْ أَهْلِ إِجَابَتِكَ وَ أَهْلِ دِينِكَ وَ أَهْلِ دَعْوَتِكَ وَ وَفَّقْتَنِي لِذَلِكَ فِي مُبْتَدَإِ خَلْقِي تَفَضُّلاً مِنْكَ وَ كَرَماً وَ جُوداً ثُمَّ أَرْدَفْتَ الْفَضْلَ فَضْلا وَ الْجُودَ جُوداً وَ الْكَرَمَ كَرَماً رَأْفَةً مِنْكَ وَ رَحْمَةً إِلَى أَنْ جَدَّدْتَ ذَلِكَ الْعَهْدَ لِي تَجْدِيداً بَعْدَ تَجْدِيدِكَ خَلْقِي وَ كُنْتُ نَسْياً مَنْسِيّاً نَاسِياً سَاهِياً غَافِلا فَأَتْمَمْتَ نِعْمَتَكَ بِأَنْ ذَكَّرْتَنِي ذَلِكَ وَ مَنَنْتَ بِهِ عَلَيَّ وَ هَدَيْتَنِي لَهُ فَلْيَكُنْ مِنْ شَأْنِكَ يَا إِلَهِي وَ سَيِّدِي وَ مَوْلايَ أَنْ تُتِمَّ لِي ذَلِكَ وَ لا تَسْلُبَنِيهِ حَتَّى تَتَوَفَّانِي عَلَى ذَلِكَ وَ أَنْتَ عَنِّي رَاضٍ فَإِنَّكَ أَحَقُّ الْمُنْعِمِينَ أَنْ تُتِمَّ نِعْمَتَكَ عَلَيَّ ،
خدايا از تو درخواست ميكنم به حق اينكه تنها توراست سپاس، يگانه اى شريكى ندارى و تويى يكتا، يگانه، بينياز، نزاده اي و نه زاده شده اى، و يكتايى كه همتايى ندارى، و محمّد بنده و رسول توست، درودهايت بر او و خاندانش، اى آن كه هر روز دركارى است، چنان كه در شأنت بود، كه بر من تفضّل نمودى، به اينكه مرا از اهل اجابت و دين و دعوتت قرار دادى، و در آغاز آفرينشم از روى تفضّل و كرم و جود خويش، بر اين امور موفقّم داشتى، سپس از روى رأفت و رحمتت، به دنبال آوردى اين فضل را با فضلى ديگر، و اين جود را با جودى ديگر، و اين كرم را با كرمى ديگر، تا اينكه آن پيمان را برايم از نو تازه كردى، پس از تجديد آفرينشم، و حال آنكه در فراموشى كامل بودم، فراموشكار و بيتوجّه و بيخبر، پس نعمتت را بر من تمام كردى، به اينكه آن پيمان را به يادم انداختى، و به آن بر من منّت نهادى، و به آن راهنماييام نمودى، پس از شأن تو باشد، اى خداى من و آقا و مولايم، اينكه آن را بر من تمام كنى، و از دستم نگيرى، تا بر پايه آن از دنيايم ببرى، درحاليكه از من خشنود باشى، به يقين تو سزاوارترين نعمت دهندگانى، بر اينكه نعمتت را بر من تمام كني
اللَّهُمَّ سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا وَ أَجَبْنَا دَاعِيَكَ بِمَنِّكَ فَلَكَ الْحَمْدُ غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَ إِلَيْكَ الْمَصِيرُ آمَنَّا بِاللَّهِ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ وَ بِرَسُولِهِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ صَدَّقْنَا وَ أَجَبْنَا دَاعِيَ اللَّهِ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فِي مُوَالاةِ مَوْلانَا وَ مَوْلَى الْمُؤْمِنِينَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عَبْدِ اللَّهِ وَ أَخِي رَسُولِهِ وَ الصِّدِّيقِ الْأَكْبَرِ وَ الْحُجَّةِ عَلَى بَرِيَّتِهِ الْمُؤَيِّدِ بِهِ نَبِيَّهُ وَ دِينَهُ الْحَقَّ الْمُبِينَ عَلَماً لِدِينِ اللَّهِ وَ خَازِناً لِعِلْمِهِ وَ عَيْبَةَ غَيْبِ اللَّهِ وَ مَوْضِعَ سِرِّ اللَّهِ وَ أَمِينَ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ شَاهِدَهُ فِي بَرِيَّتِهِ اللَّهُمَّ رَبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِياً يُنَادِي لِلْإِيمَانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَ كَفِّرْ عَنَّا سَيِّئَاتِنَا،
خدايا به لطف تو شنيديم و اطاعت كرديم، و دعوت كننده ات را اجابت نموديم، تو را سپاس، آمرزشت را خواهانيم پروردگارا، و بازگشت ما به سوى توست، ايمان آورديم به خداى يگانه، شريكى براى او نيست، و به رسولش محمّد (درود خدا بر او و خاندانش باد) ، او تصديق كرديم و خواننده خدا را اجابت نموديم، و از پيامبرش پيروى كرديم، در رابطه با موالات مولايمان و مولاى همه اهل ايمان، امير المؤمنين على بن ابيطالب، بنده خدا و برادر رسول خدا و صدّيق اكبر، و حجّت بر مخلوقات خدا، آن مولايى كه خدا پيامبر و دين بر حق و آشكارش را به او تاييد كرد، نشانه دين خدا و خزانه دار دينش، و ظرف غيب خدا، و جايگاه سرّ خدا، و امين خدا بر خلقش، و گواه او در مخلوقاتش، خدايا پروردگارا ما شنيديم ندا كننده اى كه ندا مى كرد براى ايمان، كه به پروردگارتان ايمان بياوريد، پس ما ايمان آورديم، پس گناهانمان را بيامرز و بدي هايمان را بپوشان،
وَ تَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ رَبَّنَا وَ آتِنَا مَا وَعَدْتَنَا عَلَى رُسُلِكَ وَ لا تُخْزِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّكَ لا تُخْلِفُ الْمِيعَادَ فَإِنَّا يَا رَبَّنَا بِمَنِّكَ وَ لُطْفِكَ أَجَبْنَا دَاعِيَكَ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ وَ صَدَّقْنَاهُ وَ صَدَّقْنَا مَوْلَى الْمُؤْمِنِينَ وَ كَفَرْنَا بِالْجِبْتِ وَ الطَّاغُوتِ فَوَلِّنَا مَا تَوَلَّيْنَا وَ احْشُرْنَا مَعَ أَئِمَّتِنَا فَإِنَّا بِهِمْ مُؤْمِنُونَ مُوقِنُونَ وَ لَهُمْ مُسَلِّمُونَ آمَنَّا بِسِرِّهِمْ وَ عَلانِيَتِهِمْ وَ شَاهِدِهِمْ وَ غَائِبِهِمْ وَ حَيِّهِمْ وَ مَيِّتِهِمْ وَ رَضِينَا بِهِمْ أَئِمَّةً وَ قَادَةً وَ سَادَةً وَ حَسْبُنَا بِهِمْ بَيْنَنَا وَ بَيْنَ اللَّهِ دُونَ خَلْقِهِ لا نَبْتَغِي بِهِمْ بَدَلاً وَ لا نَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِمْ وَلِيجَةً وَ بَرِئْنَا إِلَى اللَّهِ مِنْ كُلِّ مَنْ نَصَبَ لَهُمْ حَرْباً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ وَ كَفَرْنَا بِالْجِبْتِ وَ الطَّاغُوتِ وَ الْأَوْثَانِ الْأَرْبَعَةِ وَ أَشْيَاعِهِمْ ،
و ما را با نيكان بميران، پروردگارا به ما عنايت كن آنچه را وسيله فرستادگانت به ما وعده دادى، و در روز قيامت ما را رسوا مكن، به يقين تو خلف وعده نميكنى، ما اى پروردگارمان به منّت و لطفت دعوت كننده ات را پاسخ گفتيم، و از پيامبرت پيروى نموديم و او را تصديق كرديم، و مولاى مؤمنان را باور نموديم، و به جبت و طاغوت كفر ورزيديم، ما را تابع آن كه به ولايت پذيرفتيم قرار بده، و با امامانمان محشور فرما، ما به آنان ايمان و باور داريم، و نسبت به آنان تسليم، ايمان آورديم به به نهان و آشكارشان، و حاضر و غايبشان و زنده و مرده شان، و به آنان به عنوان پيشوايان و پيشروان و سروران خويش خشنود گشتيم و همانان، بين ما و خدا از ساير خلق بسند، به جاى آنان عوضى نجوييم، و جز ايشان كسى را به عنوان خليفه برنگيريم، و به خدا بيزارى جستيم از هركه از جنّ و انس، از اولين و آخرين، در برابرشان جنگي بر پا كرد، و كافر شديم به جبت و طاغوت، و بتهاى چهارگانه و شيعيان و
وَ أَتْبَاعِهِمْ وَ كُلِّ مَنْ وَالاهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ مِنْ أَوَّلِ الدَّهْرِ إِلَى آخِرِهِ اللَّهُمَّ إِنَّا نُشْهِدُكَ أَنَّا نَدِينُ بِمَا دَانَ بِهِ مُحَمَّدٌ وَ آلُ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمْ وَ قَوْلُنَا مَا قَالُوا وَ دِينُنَا مَا دَانُوا بِهِ مَا قَالُوا بِهِ قُلْنَا وَ مَا دَانُوا بِهِ دِنَّا وَ مَا أَنْكَرُوا أَنْكَرْنَا وَ مَنْ وَالَوْا وَالَيْنَا وَ مَنْ عَادَوْا عَادَيْنَا وَ مَنْ لَعَنُوا لَعَنَّا وَ مَنْ تَبَرَّءُوا مِنْهُ تَبَرَّأْنَا مِنْهُ وَ مَنْ تَرَحَّمُوا عَلَيْهِ تَرَحَّمْنَا عَلَيْهِ آمَنَّا وَ سَلَّمْنَا وَ رَضِينَا وَ اتَّبَعْنَا مَوَالِيَنَا صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ اللَّهُمَّ فَتَمِّمْ لَنَا ذَلِكَ وَ لا تَسْلُبْنَاهُ وَ اجْعَلْهُ مُسْتَقِرّاً ثَابِتا عِنْدَنَا وَ لا تَجْعَلْهُ مُسْتَعَاراً وَ أَحْيِنَا مَا أَحْيَيْتَنَا عَلَيْهِ وَ أَمِتْنَا إِذَا أَمَتَّنَا عَلَيْهِ آلُ مُحَمَّدٍ أَئِمَّتُنَا فَبِهِمْ نَأْتَمُّ وَ إِيَّاهُمْ نُوَالِي وَ عَدُوَّهُمْ عَدُوَّ اللَّهِ نُعَادِي فَاجْعَلْنَا مَعَهُمْ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ فَإِنَّا بِذَلِكَ رَاضُونَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
پيروانشان، و هركه از جنّ و انس دوستشان دارد، از اوّل روزگار تا پايانش.
خدايا تو را گواه مى گيريم كه ما معتقديم به آنچه معتقد شدند به آن محمّد و خاندان محمّد (درود خدا بر او و خاندانش باد) ، و گفتار ما آن است كه آنان گفتند، و دينمان همان است كه آنها متدّين به آن بودند، هرچه را گفتند گفتيم، و به آنچه معتقد شدند معتقد شديم، و هرچه را انكار كردند انكار كرديم، و هركه را دوست داشتند دوست داشتيم، و هركه را دشمن داشتند دشمن داشتيم، و هركه را لعنت كردند لعنت كرديم، و از هركه بيزار شدند، از او بيزار شديم، و هركه را مورد رحمت قرار دادند، مورد رحمت قرار داديم، ايمان آورديم، و تسليم و راضى شديم، و از مواليانمان (درود خدا بر آنان) پيروى كرديم.
خدايا آن را بر ما كامل كن، و از دستمان مگير، و آن را نزد ما مستقرّ و ثابت قرار ده، و موقت مگردان، و ما را بر آن زنده بدار، تا گاهى كه زنده مان دارى، و بر آن بميران، تا زمانى كه ما را مي ميرانى، خاندان محمّد امامان ما هستند، به آنان اقتدا مى كنيم، و آنان را دوست ميداريم، دشمنانشان را كه دشمن خدايند دشمن ميداريم، پس ما را در دنيا و آخرت با آنان قرار ده، و از مقرّبان پيشگاهت گردان، كه ما به همان راضى هستيم، اى مهربان ترين مهربانان.
پس باز به سجده رود و صد مرتبه «الحمد للّه» و صدر مرتبه «شكر اللّه» بگويد، روايت شده: هركه اين عمل را بجا آورد، ثواب كسي را داشته باشد، كه روز عيد غدير، خدمت رسول صلى اللّه عليه و آله حاضر شده، و با آن حضرت بر ولايت امير المؤمنين عليه السّلام بيعت كرده باشد تا آخر خبر.
بهتر اين است كه اين نماز را نزديك به هنگام زوال بجا آورد، كه حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله امير المؤمنين عليه السّلام را در آن ساعت براى مردم به امامت و خلافت نصب فرمود.
در اين نماز در ركعت اول پس از سوره «حمد» سوره «قدر» ، و در ركعت دوم سوره «توحيد» را بخواند.
ششم: غسل كند، و به نيم ساعت پيش از زوال دو ركعت نماز بجا آورد، در هر ركعت سوره «حمد» يك بار، و سوره «توحيد» ده بار، و «آية الكرسى» ده بار، و ده بار «انّا انزلنا» خوانده شود، كه برابر صد هزار حج و صد هزار عمره است و باعث برآورده شدن حوايج دنيا و آخرت او، به آسانى و عافيت، از جانب خداى كريم است، و پوشيده نمايند، كه در كتاب «اقبال» در بيان اين نماز سوره «انّا انزلناه» مقدّم بر «اية الكرسى» ذكر شده، و علاّمه مجلسى در «زاد المعاد» از كتاب «اقبال» پيروى كرده و سوره «قدر» را مقدّم داشته، چنان كه اين حقير هم در كتب ديگر به اين صورت ذكر كرده ام، ولى برابر با پيجويى زيادى كه كردم، بيشتر «آية الكرسى» را مقدّم بر «قدر» ديدم.
احتمال اينكه از قلم مبارك سيّد در كتاب «اقبال» سهوى شده، يا ناسخان در اين نماز، هم در عدد «حمد» و هم در مقدّم داشتن «قدر» بر «آية الكرسى» اشتباهى كرده اند، يا اين كه اين عمل مستقلّى غير از آن نماز است بسيار بعيد به نظر ميرسد، و اللّه تعالى عالم.
و بهتر اين است كه پس از اين نماز تمام اين دعا را بخواند: «ربّنا انّنا سمعنا مناديا… »
هفتم: دعاى ندبه را بخواند.
هشتم: اين دعا را بخواند، كه سيّد ابن طاووس از شيخ مفيد روايت كرده:
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ نَبِيِّكَ وَ عَلِيٍّ وَلِيِّكَ وَ الشَّأْنِ وَ الْقَدْرِ الَّذِي خَصَصْتَهُمَا بِهِ دُونَ خَلْقِكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ وَ أَنْ تَبْدَأَ بِهِمَا فِي كُلِّ خَيْرٍ عَاجِلٍ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْأَئِمَّةِ الْقَادَةِ وَ الدُّعَاةِ السَّادَةِ وَ النُّجُومِ الزَّاهِرَةِ وَ الْأَعْلامِ الْبَاهِرَةِ وَ سَاسَةِ الْعِبَادِ وَ أَرْكَانِ الْبِلادِ وَ النَّاقَةِ الْمُرْسَلَةِ وَ السَّفِينَةِ النَّاجِيَةِ الْجَارِيَةِ فِي اللُّجَجِ الْغَامِرَةِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ خُزَّانِ عِلْمِكَ وَ أَرْكَانِ تَوْحِيدِكَ وَ دَعَائِمِ دِينِكَ وَ مَعَادِنِ كَرَامَتِكَ وَ صِفْوَتِكَ مِنْ بَرِيَّتِكَ وَ خِيَرَتِكَ مِنْ خَلْقِكَ الْأَتْقِيَاءِ الْأَنْقِيَاءِ النُّجَبَاءِ الْأَبْرَارِ وَ الْبَابِ الْمُبْتَلَى بِهِ النَّاسُ مَنْ أَتَاهُ نَجَا وَ مَنْ أَبَاهُ هَوَى،
خدايا از تو درخواست ميكنم به حق محمّد پيامبرت، و على نماينده ات، و شأن و مرتبه اى كه آن دو را ممتاز از مخلوقات به آن اختصاص دادى، بر محمّد و على درود فرستى، و در هر خيرى كه فورى است از آنان آغاز كنى.
خدايا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، آن امامان پيشرو، و دعوت كنندگان سرور، و ستارگان درخشان، و نشانه هاي فروزان، و تدبيركنندگان دنيا و آخرت بندگان، و پايه هاى ممالك، و ناقه فرستاده شده، و كشتى نجات كه روان در درياهاى عميق است.
خدايا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، خزانه داران دانشت، و پايه هاي توحيدت، و ستون هاى دينت، و معادن كرامتت، و برگزيدگان از مخلوقاتت و بهترين منتخبان از خلقت، آن پرهيزگاران و پاكيزگان، و نجيبان و نيكوكاران، و درى كه مردم مبتلاى به آنند، هركه از آن درآمد نجات يافت، و هركه سرباز زد در هلاكت سقوط كرد.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَهْلِ الذِّكْرِ الَّذِينَ أَمَرْتَ بِمَسْأَلَتِهِمْ وَ ذَوِي الْقُرْبَى الَّذِينَ أَمَرْتَ بِمَوَدَّتِهِمْ وَ فَرَضْتَ حَقَّهُمْ وَ جَعَلْتَ الْجَنَّةَ مَعَادَ مَنِ اقْتَصَّ آثَارَهُمْ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا أَمَرُوا بِطَاعَتِكَ وَ نَهَوْا عَنْ مَعْصِيَتِكَ وَ دَلُّوا عِبَادَكَ عَلَى وَحْدَانِيَّتِكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ نَبِيِّكَ وَ نَجِيبِكَ وَ صِفْوَتِكَ وَ أَمِينِكَ وَ رَسُولِكَ إِلَى خَلْقِكَ وَ بِحَقِّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ يَعْسُوبِ الدِّينِ وَ قَائِدِ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِينَ الْوَصِيِّ الْوَفِيِّ وَ الصِّدِّيقِ الْأَكْبَرِ وَ الْفَارُوقِ بَيْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ وَ الشَّاهِدِ لَكَ وَ الدَّالِّ عَلَيْكَ وَ الصَّادِعِ بِأَمْرِكَ وَ الْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِكَ لَمْ تَأْخُذْهُ فِيكَ لَوْمَةُ لائِمٍ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ،
خدايا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، اهل ذكرى كه به پرسش از آنان دستور دادى، و خويشاوندى كه به دوستي شان امر فرمودى و حقّشان را واجب نمودى، و بهشت را بازگشتگاه كسى قرار دادى كه از آثارشان پيروى نمايد.
خدايا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، چنان كه به طاعتت امر كردند، و از معصيتت نهي نمودند، و بندگانت را بر وحدانيتت دلالت فرمودند.
خدايا من از تو درخواست ميكنم به حق محمّد پيامبرت و نجيبت و برگزيده ات، و امينت، و فرستاده ات به سوى بندگانت، و به حق امير المؤمنين، رئيس دين و پيشرو سپيدرويان، آن جانشين وفادار، و صديق اكبر، و جدا كننده بين حق و باطل، و گواه بر تو و رهنماى به سوى تو، و آشكار كننده دستورت، و جهاد كننده در راهت، كه او را ملامت ملامت كننده اى درباره تو و نگيرد، كه بر محمّد درود فرستى،
وَ أَنْ تَجْعَلَنِي فِي هَذَا الْيَوْمِ الَّذِي عَقَدْتَ فِيهِ لِوَلِيِّكَ الْعَهْدَ فِي أَعْنَاقِ خَلْقِكَ وَ أَكْمَلْتَ لَهُمُ الدِّينَ مِنَ الْعَارِفِينَ بِحُرْمَتِهِ وَ الْمُقِرِّينَ بِفَضْلِهِ مِنْ عُتَقَائِكَ وَ طُلَقَائِكَ مِنَ النَّارِ وَ لا تُشْمِتْ بِي حَاسِدِي النِّعَمِ اللَّهُمَّ فَكَمَا جَعَلْتَهُ عِيدَكَ الْأَكْبَرَ وَ سَمَّيْتَهُ فِي السَّمَاءِ يَوْمَ الْعَهْدِ الْمَعْهُودِ وَ فِي الْأَرْضِ يَوْمَ الْمِيثَاقِ الْمَأْخُوذِ وَ الْجَمْعِ الْمَسْئُولِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَقْرِرْ بِهِ عُيُونَنَا وَ اجْمَعْ بِهِ شَمْلَنَا وَ لا تُضِلَّنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَ اجْعَلْنَا لِأَنْعُمِكَ مِنَ الشَّاكِرِينَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي عَرَّفَنَا فَضْلَ هَذَا الْيَوْمِ وَ بَصَّرَنَا حُرْمَتَهُ وَ كَرَّمَنَا ،
و مرا در اين روز كه براى وليّت، عهد امام را بر عهده بندگانت بستى، و براى آنان دين را كامل نمودى، از آگاهان به حرمتش، و اقراركنندگان به فضلش قرار دهى، و همچنين از آزادشدگان و رهاگشتگان از آتش به حساب آرى، و حسودان نعمتها را به سرزنش من مياور.
خدايا چنان كه آن را عيد بزرگترت قرار داده اى، و آن را در آسمان روز عهد معهود، و در زمين روز پيمان گرفتن و انجمن پرسيده ناميدى، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، و ديدگان ما را به آن روشن فرما، و پراكندگى ما را به آن جمع كن، و پس از آنكه هدايتمان نمودى، گمراهمان مكن، و به نعمت هايت از سپاس گذاران قرار ده، اي مهربان ترين مهربانان.
خدا را سپاس كه برترى اين روز را به ما شناساند، و ما را به حرمت آن بينا فرمود، و به آن گرامى داشت،
بِهِ وَ شَرَّفَنَا بِمَعْرِفَتِهِ وَ هَدَانَا بِنُورِهِ يَا رَسُولَ اللَّهِ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَيْكُمَا وَ عَلَى عِتْرَتِكُمَا وَ عَلَى مُحِبِّيكُمَا مِنِّي أَفْضَلُ السَّلامُ مَا بَقِيَ اللَّيْلُ وَ النَّهَارُ وَ بِكُمَا أَتَوَجَّهُ إِلَى اللَّهِ رَبِّي وَ رَبِّكُمَا فِي نَجَاحِ طَلِبَتِي وَ قَضَاءِ حَوَائِجِي وَ تَيْسِيرِ أُمُورِي اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَلْعَنَ مَنْ جَحَدَ حَقَّ هَذَا الْيَوْمِ وَ أَنْكَرَ حُرْمَتَهُ فَصَدَّ عَنْ سَبِيلِكَ لِإِطْفَاءِ نُورِكَ فَأَبَى اللَّهُ إِلا أَنْ يُتِمَّ نُورَهُ اللَّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ أَهْلِ بَيْتِ مُحَمَّدٍ نَبِيِّكَ وَ اكْشِفْ عَنْهُمْ وَ بِهِمْ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ الْكُرُبَاتِ اللَّهُمَّ امْلَأِ الْأَرْضَ بِهِمْ عَدْلا كَمَا مُلِئَتْ ظُلْما وَ جَوْرا وَ أَنْجِزْ لَهُمْ مَا وَعَدْتَهُمْ إِنَّكَ لا تُخْلِفُ الْمِيعَادَ.
و با شناختش به ما شرافت داد، و به نورش هدايتمان نمود، اى رسول خدا، اى امير المؤمنين، بر شما و خاندانتان و بر دوستدارانتان از جانب من برترين سلام ها، تا شب و روز باقى است، و به واسطه شما به خدا روى ميآورم، پروردگارم و پروردگار شما، در به دست آوردن خواسته ام، و برآورده شدن حاجتم، و آسان شدن كارهايم.
خدايا از تو درخواست ميكنم به حق محمّد و خاندان محمّد كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى، و لعنت كنى كسى را كه حقانيت اين روز را منكر شده، و حرمتش را به انكار برخاسته، و از راهت براى خاموش كردن نورت جلوگيرى نموده است، ولى خدا هرگز نخواهد، مگر اينكه نورش را به كمال رساند، خدايا گشايش ده به اهل بيت محمّد پيامبرت، و برطرف كن از آنان، و به وسيله آنان گرفتاري ها را از اهل ايمان.
خدايا زمين را به وسيله آنان پر از دادگرى كن، همانطور كه از ستم و بيداد پر شده است، به آنچه كه به آنان وعده داده اى وفا كن، كه تو خلف وعده نمي كنى.
و اگر بتواند، دعاى مبسوط را كه سيّد در كتاب «اقبال» روايت كرده بخواند.
نهم: چون مؤمنى را ملاقات كند اين تهيت را گويد:
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّكِينَ بِوِلايَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْأَئِمَّةِ عَلَيْهِمُ السَّلامُ
سپاس خداى را، كه ما را از چنگ زنندگان به ولايت امير المؤمنين و امامان ديگر – درود بر آنان قرار داد.
و نيز بخواند:
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَكْرَمَنَا بِهَذَا الْيَوْمِ وَ جَعَلَنَا مِنَ الْمُوفِينَ بِعَهْدِهِ إِلَيْنَا وَ مِيثَاقِهِ الَّذِي وَاثَقَنَا بِهِ مِنْ وِلايَةِ وُلاةِ أَمْرِهِ وَ الْقُوَّامِ بِقِسْطِهِ وَ لَمْ يَجْعَلْنَا مِنَ الْجَاحِدِينَ وَ الْمُكَذِّبِينَ بِيَوْمِ الدِّينِ
و نيز بخواند: خداى را سپاس كه ما را به اين روز گرامى داشت، و از وفاكنندگان به عهدش كه بر عهده ما نهاده بود، و پيمانش كه با ما بسته بود قرار داد، عهد و پيمانى كه عبارت است از ولايت سرپرستان امرش، و قيام كنندگان به عدلش، و ما را از انكاركنندگان، و تكذيب كنندگان روز جزا قرار نداده.
دهم: صد مرتبه بگويد:
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ كَمَالَ دِينِهِ وَ تَمَامَ نِعْمَتِهِ بِوِلايَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عَلَيْهِ السَّلامُ
خداى را سپاس، كه كمال دينش، و تمام نعمتش را به ولايت امير المؤمنين على بن ابيطالب (درود خدا بر او) قرار داد.
آگاه باش در اين روز شريف، براى هريك از امور زير فضيلت بسيارى است: پوشيدن جامه هاى نيكو، زينت كردن، استعمال بوى خوش، شادى كردن، و شاد نمودن شيعيان امير المؤمنين عليه السّلام، گذشت از تقصيرات شيعيان، برآوردن حاجات آنان، صله ارحام، توسعه دادن بر اهل و عيال، اطعام اهل ايمان، افطار دادن به روزه داران، مصافحه با مومنان رفتن به زيارت آنان، تبسّم نمودن بر چهره ايشان، و فرستادن هدايا براى اهل ايمان، و بجا آوردن شكر و سپاس بخاطر نعمت بزرگ ولايت، بسيار صلوات فرستادن، انجام عبادات و طاعات بسيار.
كسيكه در اين روز يك درهم به برادر مؤمن خود بدهد، برابر با صد هزار درهم در غير اين روز است.
طعام دادن در اين روز به يك مؤمن مانند طعام دادن به همه پيامبران و صدّيقان است.
در خطبه حضرت امير المؤمنين عليه السّلام در روز غدير چنين آمده است: هركه مؤمن و روزه دار را به وقت افطارش افطار دهد، مانند آن است كه ده «فِئام» را افطار داده باشد، شخصى از جاى برخاست و عرضه داشت: يا امير المؤمنين «فئام» چيست؟ ايشان فرمود صد هزار پيغمبر و صديق وشهيد، پس چگونه خواهد بود، كثرت فضيلت حال كسيكه جمعى از مردان و زنان مؤمن را كفايت كند، من امان او را از كفر و فقر بر خداى تعالى ضامن هستم… تا آخر خبر.
نکته: بدان كه در اين روز شريف از براى پوشيدن جامه هاى نيكو و زينت كردن و بوى خوش استعمال نمودن و شادى كردن و شاد نمودن شيعيان امير المؤمنين عليه السلام و عفو از تقصيرات ايشان و برآوردن حاجات ايشان و صله ارحام و توسعه بر عيال و اطعام مؤمنان و افطار دادن روزه داران و مصافحه با مؤمنين و رفتن به زيارت ايشان و تبسم كردن بر رويشان و هدايا فرستادن بر ايشان و شكر الهى بجا آوردن به جهت نعمت بزرگ ولايت و بسيار فرستادن صلوات و اكثار در عبادات و طاعات از براى هر يك فضيلتى عظيم است و يك درهم كه كسى در اين روز به برادر مؤمن خود بدهد برابر است با صد هزار درهم در غير اين روز و طعام دادن به مؤمنى در اين روز مثل طعام دادن به جميع پيغمبران و صديقان است و در خطبه حضرت امير المؤمنين عليه السلام است در روز غدير كه هر كه افطار دهد مؤمن روزه دار را در شب وقت افطارش مثل آن است كه ده فئام را افطار داده باشد شخصى برخاست عرض كرد يا امير المؤمنين فئام چيست فرمود صد هزار پيغمبر و صديق و شهيد پس چگونه خواهد بود در كثرت فضيلت حال كسى كه جمعى از مؤمنين و مؤمنات را كفالت كند پس من ضامن او هستم بر خداوند تعالى امان او را از كفر و فقر.
عقد اخوت
این روز، روز قبولی اعمال شیعیان و روز برطرف شدن غم های ایشان است و این روزی است که حضرت موسی علیه السلام بر ساحران، غلبه کرده و خداوند آتش را بر ابراهیم خلیل علیه السلام سرد و سلامت کرده و حضرت موسی علیه السلام، یوشع بن نون را وصیّ خود گردانیده و حضرت عیسی علیه السلام، شمعون الصّفا را وصی خود قرار داده و حضرت سلیمان علیه السلام، رعیّت خود را بر استخلافّ آصف بن بَرخیا اِشهاد کرده و جناب رسول خدا صلى الله عليه و آله ما بين اصحاب خود برادرى افكنده و لهذا شايسته است در اين روز عقد اخوت با اخوان مؤمنين و كيفيت آن به نحوى كه شيخ ما در مستدرك وسائل از كتاب زاد الفردوس نقل فرموده چنين است كه بگذارد دست راست خود را بر دست راست برادر مؤمن خود و بگويد
وَاخَيْتُكَ فِي اللَّهِ وَ صَافَيْتُكَ فِي اللَّهِ وَ صَافَحْتُكَ فِي اللَّهِ
با تو برادر شدم در راه خدا و صفا كردم با تو در راه خدا و دست دادم با تو در راه خدا
وَ عَاهَدْتُ اللَّهَ وَ مَلاَئِكَتَهُ وَ كُتُبَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِيَاءَهُ وَ الْأَئِمَّةَ الْمَعْصُومِينَ عَلَيْهِمُ السَّلاَمُ
و عهد كردم با خدا و فرشتگانش و كتابهايش و رسولانش و پيمبرانش و امامان معصوم عليهم السلام
عَلَى أَنِّي إِنْ كُنْتُ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ الشَّفَاعَةِ وَ أُذِنَ لِي بِأَنْ أَدْخُلَ الْجَنَّةَ لاَ أَدْخُلُهَا إِلاَّ وَ أَنْتَ مَعِي
بر اينكه اگر من از اهل بهشت و مشمول شفاعت بوده باشم و رخصت يافتم كه داخل جنت و بهشت شوم داخل آن نروم مگر اينكه تو با من باشى
آنگاه برادر مؤمن بگويد:
قَبِلْتُ
پذيرفتم
پس بگويد:
أَسْقَطْتُ عَنْكَ جَمِيعَ حُقُوقِ الْأُخُوَّةِ مَا خَلاَ الشَّفَاعَةَ وَ الدُّعَاءَ وَ الزِّيَارَةَ
ساقط كردم از تو جميع حقوق برادرى را غير از شفاعت و دعاء و زيارت.
و محدث فيض نيز در خلاصه الاذكار صيغه اخوت را قريب به همين نحو ذكر نموده آنگاه فرموده پس قبول نمايد طرف مقابل از براى خود يا موكل خود به لفظى كه دلالت بر قبول نمايد پس ساقط كنند از همديگر جميع حقوق اخوت را ما سوى دعا و زيارت.[۱]
برای آگاهی بیشتر به پاسخ زیر مراجعه فرمایید:
نمایه: زندگی نامه امام علی علیه السلام از ولادت تا شهادت، پاسخ شماره ۵۰٫
نمایه: عید غدیر خم روز اکمال دین، پاسخ شماره ۱۲۲٫
[۱] . مفاتیح الجنان، اعمال شب و روز عید غدیر، ص ۵۵۸-۵۶۹٫