سؤال ۲۱۱: لطفا اعمال مشترک هر روز ماه رجب المرجب را به همراه ترجمه و اعراب دعاها ذکر فرمایید؟
پاسخ ۲۱۱: اعمال مشترک هر روز ماه رجب المرجب که به انجام آن در طول این ماه توصیه شده ایم و اختصاص به روز معيّنى ندارد، بیست عمل به شرح زیر می باشد:
اوّل: در تمام روزهاى ماه رجب اين دعا را بخواند كه روايت شده حضرت زين العابدين عليه السّلام در آغاز رجب در حجر اسماعيل خواند:
يَا مَنْ يَمْلِكُ حَوَائِجَ السَّائِلِينَ، وَ يَعْلَمُ ضَمِيرَ الصَّامِتِينَ، لِكُلِّ مَسْأَلَةٍ مِنْكَ سَمْعٌ حَاضِرٌ، وَ جَوَابٌ عَتِيدٌ، اللَّهُمَّ وَ مَوَاعِيدُكَ الصَّادِقَةُ، وَ أَيَادِيكَ الْفَاضِلَةُ، وَ رَحْمَتُكَ الْوَاسِعَةُ، فَأَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ أَنْ تَقْضِيَ حَوَائِجِي لِلدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ، إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْ ءٍ قَدِيرٌ.
اى كه مالك حاجات خواهندگانى، و از باطن لب فروبستگان خبر دارى، از سوى تو براى هر خواهشى، گوشى شنوا، و پاسخى آماده است، خدايا به حق وعده هاى صادقانه ات و نعمت هاى فراوانت، و رحمت گسترده ات، از تو مي خواهم كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى، و حاجات دنيا و آخرتم را برآورى، چه همانا تو بر هر كارى توانايى.
دوّم: اين دعا را بخواند، دعايى كه امام صادق عليه السّلام در هر روز ماه رجب مي خواندند:
خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَيْرِكَ، وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلّا لَكَ، وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلّا بِكَ، وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَكَ، بَابُكَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِينَ، وَ خَيْرُكَ مَبْذُولٌ لِلطَّالِبِينَ، وَ فَضْلُكَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِينَ، وَ نَيْلُكَ مُتَاحٌ لِلْآمِلِينَ، وَ رِزْقُكَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاكَ، وَ حِلْمُكَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاكَ، عَادَتُكَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِيئِينَ، وَ سَبِيلُكَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِينَ، اللَّهُمَّ فَاهْدِنِي هُدَى الْمُهْتَدِينَ، وَ ارْزُقْنِي اجْتِهَادَ الْمُجْتَهِدِينَ، وَ لا تَجْعَلْنِي مِنَ الْغَافِلِينَ الْمُبْعَدِينَ، وَ اغْفِرْ لِي يَوْمَ الدِّينِ .
آنان كه بر غير تو بار يافتند نااميد گشتند، و آنان كه به كاري جز توجه به تو پرداختند زيانكار شدند، و آنان كه به درگاه غير تو وارد شدند به تباهي رسيدند، و سودجويان دچار قحطي شدند، مگر آنان كه از فضل تو سود جستند، درِ رحمتت به روي مشتاقان باز است، خيرت به خواهندگان عطا شده، احسانت براي نيازمندان گوارا است، و عطايت براي آرزومندان آماده است و روزي ات حتي براي روگردانان از فرمانت گسترده است، و بردباري ات كساني را كه به دشمني ات برخاسته اند نيز شامل است، شيوه ات به بدكاران احسان، و روشت زندگي بخشيدن به متجاوزان است، خدايا مرا به راه ره يافتگان بدار، و تلاش تلاش گران را روزي ام فرما، و مرا از بي خبران دورشده قرار مده، و روز جزا آمرزشت را نصيبم كن.
سوّم: شيخ در كتاب «مصباح» از معلّى بن خنيس از امام صادق عليه السّلام روايت كرده: در ماه رجب اين دعا را بخوان:
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ صَبْرَ الشَّاكِرِينَ لَكَ، وَ عَمَلَ الْخَائِفِينَ مِنْكَ، وَ يَقِينَ الْعَابِدِينَ لَكَ، اللَّهُمَّ أَنْتَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ، وَ أَنَا عَبْدُكَ الْبَائِسُ الْفَقِيرُ، أَنْتَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ، وَ أَنَا الْعَبْدُ الذَّلِيلُ، اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ امْنُنْ بِغِنَاكَ عَلَى فَقْرِي، وَ بِحِلْمِكَ عَلَى جَهْلِي، وَ بِقُوَّتِكَ عَلَى ضَعْفِي، يَا قَوِيُّ يَا عَزِيزُ، اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْأَوْصِيَاءِ الْمَرْضِيِّينَ، وَ اكْفِنِي مَا أَهَمَّنِي مِنْ أَمْرِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ، يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
خدايا شكيبايي شاكرانت، و كردار ترسيدگانت، و باور عبادت كنندگانت را از تو مي خواهم، خدايا تو برتر و بزرگي، و من بنده بينوا و تهيدستم، تو بي نياز و ستوده اي، و من بنده خوارم، خدايا بر محمّد و خاندانش درود فرست، و عطاي اين خواسته ها را بر من منت بگذار به توانگري ات بر تهيدستي ام، و به بردباري ات بر ناداني ام، به توانت بر ناتواني ام، اي عزيز، خدايا بر محمّد و خاندانش آن جانشينان پسنديده درود فرست، و مرا از كارهاي دنيا و آخرت نسبت به چيزي كه بي تابم كرده كفايت كن، اي مهربان ترين مهربانان.
مؤلف گويد: سيّد ابن طاووس هم اين دعا را در كتاب «اقبال» نقل كرده، و از نقل او پيداست كه اين دعا از جامع ترين دعاهاست، و در تمام اوقات مى توان آن را خواند.
چهارم: شيخ طوسى فرموده: در هر روز ماه رجب مستحب است اين دعا را بخوانند:
اللَّهُمَّ يَا ذَا الْمِنَنِ السَّابِغَةِ، وَ الْآلاءِ الْوَازِعَةِ، وَ الرَّحْمَةِ الْوَاسِعَةِ، وَ الْقُدْرَةِ الْجَامِعَةِ، وَ النِّعَمِ الْجَسِيمَةِ، وَ الْمَوَاهِبِ الْعَظِيمَةِ، وَ الْأَيَادِي الْجَمِيلَةِ، وَ الْعَطَايَا الْجَزِيلَةِ، يَا مَنْ لا يُنْعَتُ بِتَمْثِيلٍ، وَ لا يُمَثَّلُ بِنَظِيرٍ، وَ لا يُغْلَبُ بِظَهِيرٍ، يَا مَنْ خَلَقَ فَرَزَقَ، وَ أَلْهَمَ فَأَنْطَقَ، وَ ابْتَدَعَ فَشَرَعَ، وَ عَلا فَارْتَفَعَ، وَ قَدَّرَ فَأَحْسَنَ، وَ صَوَّرَ فَأَتْقَنَ، وَ احْتَجَّ فَأَبْلَغَ، وَ أَنْعَمَ فَأَسْبَغَ، وَ أَعْطَى فَأَجْزَلَ، وَ مَنَحَ فَأَفْضَلَ، يَا مَنْ سَمَا فِي الْعِزِّ فَفَاتَ نَوَاظِرَ [خَوَاطِرَ] الْأَبْصَارِ، وَ دَنَا فِي اللُّطْفِ فَجَازَ هَوَاجِسَ الْأَفْكَارِ، يَا مَنْ تَوَحَّدَ بِالْمُلْكِ فَلا نِدَّ لَهُ فِي مَلَكُوتِ سُلْطَانِهِ، وَ تَفَرَّدَ بِالْآلاءِ وَ الْكِبْرِيَاءِ فَلا ضِدَّ لَهُ فِي جَبَرُوتِ شَأْنِهِ، يَا مَنْ حَارَتْ فِي كِبْرِيَاءِ هَيْبَتِهِ دَقَائِقُ لَطَائِفِ الْأَوْهَامِ، وَ انْحَسَرَتْ دُونَ إِدْرَاكِ عَظَمَتِهِ خَطَائِفُ أَبْصَارِ الْأَنَامِ، يَا مَنْ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِهَيْبَتِهِ،
خدايا اي صاحب نعمت هاي فراوان و عطاهاي قسمت شده، و رحمت گسترده، و قدرت فراگير، و نعمت هاي برجسته، و موهبت هاي بزرگ، و بخشش هاي زيبا، و عنايات درخور، اي آن كه به شباهت با چيزي وصف نشود، و به مثال و نمونه اي مثلش نزنند، و از سوي هيچ پنجه اي مغلوب نگردد، اي آن كه آفريد و روزي داد، و الهام نمود و به سخن آورد، و نوآوري نمود و آغاز كرد، و برتر شد و بالا رفت، و اندازه داد و نيكو اندازه داد، و شكل داد و استوار نمود و حجّت آورد و رساند، و نعمت بخشيد و فراوان گرداند و بخشيد و افزون ساخت، و عطا فرمود و فزوني بخشيد، اي كه در عزّت بالا، پس از ديدگاه ديده ها درگذشت، و در لطف نزديك شد پس از دغدغه افكار بيرون رفت، اي آن كه در فرمانروايي يگانه است پس براي او در عرصه سلطنتش همتايي نيست، و به نعمت ها و بزرگمنشي تنهاست، پس براي او در عظمت جايگاهش ضدّي نيست، اي آن كه در شكوه هيبتش دقايق و لطايف انديشه ها سرگردان شده، و در برابر درك عظمتش ديدگان تيزبين خلايق وامانده است، اي آن كه رخسارها در برابر جلالتش به خواري افتاده،
وَ خَضَعَتِ الرِّقَابُ لِعَظَمَتِهِ، وَ وَجِلَتِ الْقُلُوبُ مِنْ خِيفَتِهِ، أَسْأَلُكَ بِهَذِهِ الْمِدْحَةِ الَّتِي لا تَنْبَغِي إِلّا لَكَ، وَ بِمَا وَأَيْتَ بِهِ عَلَى نَفْسِكَ لِدَاعِيكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ بِمَا ضَمِنْتَ الْإِجَابَةَ فِيهِ عَلَى نَفْسِكَ لِلدَّاعِينَ، يَا أَسْمَعَ السَّامِعِينَ، وَ أَبْصَرَ النَّاظِرِينَ، وَ أَسْرَعَ الْحَاسِبِينَ، يَا ذَا الْقُوَّةِ الْمَتِينَ، صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ، وَ اقْسِمْ لِي فِي شَهْرِنَا هَذَا خَيْرَ مَا قَسَمْتَ، وَ احْتِمْ لِي فِي قَضَائِكَ خَيْرَ مَا حَتَمْتَ، وَ اخْتِمْ لِي بِالسَّعَادَةِ فِيمَنْ خَتَمْتَ، وَ أَحْيِنِي مَا أَحْيَيْتَنِي مَوْفُوراً، وَ أَمِتْنِي مَسْرُوراً وَ مَغْفُوراً، وَ تَوَلَّ أَنْتَ نَجَاتِي مِنْ مُسَاءَلَةِ الْبَرْزَخِ، وَ ادْرَأْ عَنِّي مُنْكَراً وَ نَكِيراً، وَ أَرِ عَيْنِي مُبَشِّراً وَ بَشِيراً، وَ اجْعَلْ لِي إِلَى رِضْوَانِكَ وَ جِنَانِكَ [جَنَّاتِكَ ] مَصِيراً، وَ عَيْشاً قَرِيراً، وَ مُلْكاً كَبِيراً، وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ كَثِيراً.
و گردن ها در برابر بزرگي اش فروتن گشته، و دل ها از ترسش هراسان شده است، از تو مي خواهم به حق اين ستايش كه جز براي تو شايسته نيست، و به آن وعده اي كه براي خوانندگانت از مؤمنين، خود را به آن پاي بند كرده اي، و به آنچه اجابت آن را براي دعاكنندگان بر خودت ضمانت نموده اي، اي شنواترين شنوايان، اي بيناترين بينايان، اي چابك ترين حسابرسان، اي صاحب نيروي استوار، بر محمّد خاتم پيامبران و بر اهل بيتش درود فرست، و در اين ماه بهترين چيزي را كه قسمت كرده اي نصيب من كن، و بهترين چيزي كه در قضاي خود حتم نموده اي بر من حتم كن، و آن را براي من به خوشبختي ختم كن، در زمره آنان كه كارشان را به خوشبختي ختم نمودي، و تا زنده ام زندگي همراه با عناياتي فراوان روزي ام كن، و بميران خوشحال و آمرزيده، و از پرسش و پاسخ برزخ رهايي ام بخش، و نكير و منكر دو فرشته مأمور بر سؤال مردگان را از من دور كن و مبشر و بشير را كه مژده دهندگان سعادت اند به من بنمايان، و برايم به جانب خشنودي و بهشت راه همواري قرار ده، و زندگي خوش و فرمانروايي بزرگي برايم مقرّر فرما، و بر محمّد و خاندانش درود بسيار فرست.
مؤلف گويد: اين دعا دعايى است كه در مسجد صعصعه هم خوانده مى شود.
پنجم: شيخ روايت كرده كه از ناحيه مقدّسه به دست شيخ كبير ابى جعفر محمّد بن عثمان بن سعيد رضى اللّه عنه اين توقيع شريف [يعنى دست نويس شريف] بيرون آمد كه هر روز از روزهاى رجب بخوان:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خدا كه رحمتش بسيار و مهربانى اش هميشگى است
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِمَعَانِي جَمِيعِ مَا يَدْعُوكَ بِهِ وُلاةُ أَمْرِكَ الْمَأْمُونُونَ عَلَى سِرِّكَ، الْمُسْتَبْشِرُونَ بِأَمْرِكَ، الْوَاصِفُونَ لِقُدْرَتِكَ، الْمُعْلِنُونَ لِعَظَمَتِكَ، أَسْأَلُكَ بِمَا نَطَقَ فِيهِمْ مِنْ مَشِيَّتِكَ، فَجَعَلْتَهُمْ مَعَادِنَ لِكَلِمَاتِكَ، وَ أَرْكَاناً لِتَوْحِيدِكَ وَ آيَاتِكَ وَ مَقَامَاتِكَ الَّتِي لا تَعْطِيلَ لَهَا، فِي كُلِّ مَكَانٍ يَعْرِفُكَ بِهَا مَنْ عَرَفَكَ، لا فَرْقَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَهَا إِلّا أَنَّهُمْ عِبَادُكَ وَ خَلْقُكَ، فَتْقُهَا وَ رَتْقُهَا بِيَدِكَ، بَدْؤُهَا مِنْكَ وَ عَوْدُهَا إِلَيْكَ، أَعْضَادٌ وَ أَشْهَادٌ وَ مُنَاةٌ وَ أَذْوَادٌ وَ حَفَظَةٌ وَ رُوَّادٌ، فَبِهِمْ مَلَأْتَ سَمَاءَكَ وَ أَرْضَكَ، حَتَّى ظَهَرَ أَنْ لا إِلَهَ إِلّا أَنْتَ، فَبِذَلِكَ أَسْأَلُكَ، وَ بِمَوَاقِعِ الْعِزِّ مِنْ رَحْمَتِكَ وَ بِمَقَامَاتِكَ وَ عَلامَاتِكَ، أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَنْ تَزِيدَنِي إِيمَاناً وَ تَثْبِيتاً، يَا بَاطِناً فِي ظُهُورِهِ، وَ ظَاهِراً فِي بُطُونِهِ وَ مَكْنُونِهِ، يَا مُفَرِّقاً بَيْنَ النُّورِ وَ الدَّيْجُورِ، يَا مَوْصُوفاً بِغَيْرِ كُنْهٍ، وَ مَعْرُوفاً بِغَيْرِ شِبْهٍ، حَادَّ كُلِّ مَحْدُودٍ، وَ شَاهِدَ كُلِّ مَشْهُودٍ، وَ مُوجِدَ كُلِّ مَوْجُودٍ، وَ مُحْصِيَ كُلِّ مَعْدُودٍ، وَ فَاقِدَ كُلِّ مَفْقُودٍ،
خدايا از تو درخواست مي كنم، به حق معاني تمام دعاهايي كه متوليان امرت تو را به آن مي خوانند، آنان كه امين راز تو هستند، و به امر تو شادند، و بيان كنندگان نيرويت و آشكاركنندگان بزرگي ات مي باشند، از تو مي خواهم به حق آنچه از مشيتت درباره ايشان گفته شد، پس آنان را قرار دادي معادن كلماتت و پايه هاي توحيدت و آياتت و مقاماتت كه تعطيلي براي آن ها در جايي نيست، تو را با آن ها شناسد هركه بشناسدت، بين تو و آن ها تفاوتي نيست جز اينك ايشان بندگان و آفريده تواند كه بازوبسته شدن كارشان به دست توست، آغازشان از تو و انجامشان به جانب توست، آنان بازوان و گواهان و بخشندگان و مدافعان و نگهبانان و بازرسان اند، آسمان و زمينت را با حقيقت آنان انباشتي تا آشكار شد كه معبودي جز تو نيست، پس به حق همه اين ها و به جايگاه هاي عزّت از رحمتت، و به مقامات و نشانه هايت، از تو مي خواهم كه بر محمّد و خاندانش درود فرستي، و بر ايمان و پايداريم بيفزايي، اي نهان در عين ظهور، اي ظاهر در عين نهان و مستوري، اي جداكننده بين روشنايي و تاريكي، اي وصف شده بدون اينكه ژرفاي وجودش درك شود و اي شناخته شده بدون تشبيه، مرزبند هر محدود، گواه هر گواهي پذير، هستي بخش هرچه هست، و شماره كننده هر شماره، و گم كننده هر گم شده،
لَيْسَ دُونَكَ مِنْ مَعْبُودٍ، أَهْلَ الْكِبْرِيَاءِ وَ الْجُودِ، يَا مَنْ لا يُكَيَّفُ بِكَيْفٍ، وَ لا يُؤَيَّنُ بِأَيْنٍ، يَا مُحْتَجِباً عَنْ كُلِّ عَيْنٍ، يَا دَيْمُومُ يَا قَيُّومُ، وَ عَالِمَ كُلِّ مَعْلُومٍ، صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ عَلَى عِبَادِكَ الْمُنْتَجَبِينَ، وَ بَشَرِكَ الْمُحْتَجِبِينَ، وَ مَلائِكَتِكَ الْمُقَرَّبِينَ، وَ الْبُهْمِ الصَّافِّينَ الْحَافِّينَ، وَ بَارِكْ لَنَا فِي شَهْرِنَا هَذَا الْمُرَجَّبِ الْمُكَرَّمِ، وَ مَا بَعْدَهُ مِنَ الْأَشْهُرِ الْحُرُمِ، وَ أَسْبِغْ عَلَيْنَا فِيهِ النِّعَمَ، وَ أَجْزِلْ لَنَا فِيهِ الْقِسَمَ، وَ أَبْرِرْ لَنَا فِيهِ الْقَسَمَ، بِاسْمِكَ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ، الْأَجَلِّ الْأَكْرَمِ، الَّذِي وَضَعْتَهُ عَلَى النَّهَارِ فَأَضَاءَ، وَ عَلَى اللَّيْلِ فَأَظْلَمَ، وَ اغْفِرْ لَنَا مَا تَعْلَمُ مِنَّا وَ مَا لا نَعْلَمُ، وَ اعْصِمْنَا مِنَ الذُّنُوبِ خَيْرَ الْعِصَمِ، وَ اكْفِنَا كَوَافِيَ قَدَرِكَ، وَ امْنُنْ عَلَيْنَا بِحُسْنِ نَظَرِكَ، وَ لا تَكِلْنَا إِلَى غَيْرِكَ، وَ لا تَمْنَعْنَا مِنْ خَيْرِكَ، وَ بَارِكْ لَنَا فِيمَا كَتَبْتَهُ لَنَا مِنْ أَعْمَارِنَا، وَ أَصْلِحْ لَنَا خَبِيئَةَ أَسْرَارِنَا، وَ أَعْطِنَا مِنْكَ الْأَمَانَ، وَ اسْتَعْمِلْنَا بِحُسْنِ الْإِيمَانِ، وَ بَلِّغْنَا شَهْرَ الصِّيَامِ وَ مَا بَعْدَهُ مِنَ الْأَيَّامِ وَ الْأَعْوَامِ، يَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِكْرَامِ .
معبودي غير تو نيست، اهل بزرگمنشي و جودي، اي كه چگونگي نپذيري و به جايي درنگنجي، اي پوشيده از هر ديده، اي جاودان، اي به خود پاينده، و داناي هر دانسته، بر محمّد و خاندانش درود فرست، و بر بندگان برگزيده ات، و انسان هاي در پرده ات، و فرشتگان مقربّت، و شجاعان صف كشيدهٔ گرداگرد عرشت، و مبارك گردان بر ما در اين ماهمان ماه بزرگ و ماه مكرّم، و آنچه پس از اين است از ماه هاي محترم، در اين ماه نعمت هايت را بر ما فراوان كن، و نصيب هاي ما را سرشار فرما، و سوگندهايمان را به انجام برسان، به حق اسم بزرگ تر و بزرگ تر، و عظيم تر و گرامي ترت كه چون بر روز نهادي روشن شد، و چون بر شب گذاردي تاريك گشت، و از گناهانمان بيامرز آنچه را تو مي داني و آنچه را ما نمي دانيم، و ما را از گناهان حفظ كن به بهترين نگاهداري، و ما را از حوادثي كه مقدّر نموده اي كفايت فرما، و بر ما به حسن توجّهت منّت گذار، و به غير خودت وامگذار، و ما را از خيرت منع مكن، و به عمرهايمان به اندازه اي كه مقدّر فرموده اي بركت ده، و رازهاي پنهان ما را سامان ده، و از جانب خود به ما امان بده، و ما را با حسن ايمان به كار گمار، و به ماه رمضان و روزها و سالهاي پس از آن برسانمان، اي داراي جلالت و بزرگواري.
ششم: شيخ روايت نموده كه: از ناحيه مقدّسه به دست شيخ ابو القاسم رحمه الله اين دعا در ايّام رجب صادر شده:
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِالْمَوْلُودَيْنِ فِي رَجَبٍ، مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الثَّانِي، وَ ابْنِهِ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْمُنْتَجَبِ، وَ أَتَقَرَّبُ بِهِمَا إِلَيْكَ خَيْرَ الْقُرَبِ، يَا مَنْ إِلَيْهِ الْمَعْرُوفُ طُلِبَ، وَ فِيمَا لَدَيْهِ رُغِبَ، أَسْأَلُكَ سُؤَالَ مُقْتَرِفٍ مُذْنِبٍ قَدْ أَوْبَقَتْهُ ذُنُوبُهُ، وَ أَوْثَقَتْهُ عُيُوبُهُ، فَطَالَ عَلَى الْخَطَايَا دُءُوبُهُ، وَ مِنَ الرَّزَايَا خُطُوبُهُ، يَسْأَلُكَ التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ، وَ النُّزُوعَ عَنِ الْحَوْبَةِ، وَ مِنَ النَّارِ فَكَاكَ رَقَبَتِهِ، وَ الْعَفْوَ عَمَّا فِي رِبْقَتِهِ، فَأَنْتَ مَوْلايَ أَعْظَمُ أَمَلِهِ وَ ثِقَتِهِ [ثِقَتُهُ ] ، اللَّهُمَّ وَ أَسْأَلُكَ بِمَسَائِلِكَ الشَّرِيفَةِ، وَ وَسَائِلِكَ الْمُنِيفَةِ، أَنْ تَتَغَمَّدَنِي فِي هَذَا الشَّهْرِ بِرَحْمَةٍ مِنْكَ وَاسِعَةٍ، وَ نِعْمَةٍ وَازِعَةٍ، وَ نَفْسٍ بِمَا رَزَقْتَهَا قَانِعَةٍ إِلَى نُزُولِ الْحَافِرَةِ، وَ مَحَلِّ الْآخِرَةِ، وَ مَا هِيَ إِلَيْهِ صَائِرَةٌ.
خدايا! از تو درخواست مي كنم به حقّ دو مولود ماه رجب، محمّد بن علي دوّم (امام جواد عليه السلام)، و فرزندش علي بن محمّد برگزيده (امام هادي عليه السلام)، و به وسيله آن دو امام به جانب تو تقرّب مي جويم به بهترين تقرّب، اي آن كه نيكي تنها از سوي او خواسته شده، و تنها در آنچه نزد اوست رغبت شده است، از تو مي خواهم خواهش جرم پيشه معصيت كاري كه گناهانش او را هلاك نموده، و عيوبش او را به اسارت كشيده، پس عادتش بر گناه طولاني شد، و امورش با بلاهاي سخت به هم آميخت، از تو مي خواهد؛ توبه و خوبي بازگشت، و كنده شدن از گناه، و رهايي جانش از آتش، و گذشت از آنچه بر گردن اوست، زيرا مولاي من تو بزرگ ترين آرزو و اميد او هستي، خدايا! از تو مي خواهم به حق مسائل شريفت، و وسايل والايت، كه مرا در اين ماه به رحمت گسترده ات، و نعمت تقسيم شده ات فروگيري، و نفسي به من عنايت كني كه به آنچه روزي اش نموده اي قناعت ورزد تا گاهي كه به گور درآيد و به آخرت رسد، و به آنچه عاقبت اوست بازگردد.
هفتم: و نيز شيخ از جناب ابو القاسم بن روح رضى الله عنه كه نايب خاص حضرت صاحب الامر (عج) است روايت كرده: كه فرمود: در ماه رجب در هر زيارتگاهى از زيارتگاه هاى شريف كه باشى به اين زيارت صاحب مزار را زيارت كن؛ پس چون وارد حرم مي شوى بگو:
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَشْهَدَنَا مَشْهَدَ أَوْلِيَائِهِ فِي رَجَبٍ، وَ أَوْجَبَ عَلَيْنَا مِنْ حَقِّهِمْ مَا قَدْ وَجَبَ، وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ الْمُنْتَجَبِ، وَ عَلَى أَوْصِيَائِهِ الْحُجُبِ، اللَّهُمَّ فَكَمَا أَشْهَدْتَنَا مَشْهَدَهُمْ [مَشَاهِدَهُمْ ] فَأَنْجِزْ لَنَا مَوْعِدَهُمْ، وَ أَوْرِدْنَا مَوْرِدَهُمْ، غَيْرَ مُحَلَّئِينَ عَنْ وِرْدٍ فِي دَارِ الْمُقَامَةِ وَ الْخُلْدِ، وَ السَّلامُ عَلَيْكُمْ، إِنِّي [قَدْ] قَصَدْتُكُمْ وَ اعْتَمَدْتُكُمْ بِمَسْأَلَتِي وَ حَاجَتِي وَ هِيَ فَكَاكُ رَقَبَتِي مِنَ النَّارِ، وَ الْمَقَرُّ مَعَكُمْ فِي دَارِ الْقَرَارِ، مَعَ شِيعَتِكُمُ الْأَبْرَارِ، وَ السَّلامُ عَلَيْكُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ، أَنَا سَائِلُكُمْ وَ آمِلُكُمْ فِيمَا إِلَيْكُمُ التَّفْوِيضُ، وَ عَلَيْكُمُ التَّعْوِيضُ، فَبِكُمْ يُجْبَرُ الْمَهِيضُ، وَ يُشْفَى الْمَرِيضُ، وَ مَا تَزْدَادُ الْأَرْحَامُ وَ مَا تَغِيضُ،
سپاس خدا را كه ما را در ماه رجب در محضر اوليايش حاضر كرد، و آنچه را كه از حق ايشان بر ما فرض بود واجب فرمود، و درود خدا بر محمّد برگزيده خدا، و جانشينان نجاتبخشش، خدايا! چنان كه ما را به محضر ايشان حاضر نمودي، به وعده آن ها در حق ما وفا كن، و ما را به جايگاه ورود آنان و فيض وجودشان وارد فرما، بي آنكه از ورود به خانه هميشگي و بهشت جاويد رانده شويم، و سلام بر شما، من به قصد شما آمده ام و در خواهش و حاجتم به شما تكيه كردم، حاجتم آزادي ام از دوزخ و جاي گرفتن در كنار شما در خانه ابدي است، همراه با پيروان نيكوكارتان، و سلام بر شما به خاطر شكيبايي تان، چه نيكوست اين خانه آخرت، من خواهنده و آرزومند شمايم در آنچه اختيار و تغييرش به دست شماست، تنها «به وسيله شما» شكستگي جبران شود، و بيمار درمان پذيرد، و آنچه را رَحِم ها بيفزايند و كم كنند انجام پذيرد،
إِنِّي بِسِرِّكُمْ مُؤْمِنٌ [مُؤَمِّمٌ ] ، وَ لِقَوْلِكُمْ مُسَلِّمٌ، وَ عَلَى اللَّهِ بِكُمْ مُقْسِمٌ فِي رَجْعِي بِحَوَائِجِي وَ قَضَائِهَا وَ إِمْضَائِهَا وَ إِنْجَاحِهَا وَ إِبْرَاحِهَا [إِيزَاحِهَا] وَ بِشُئُونِي لَدَيْكُمْ وَ صَلاحِهَا، وَ السَّلامُ عَلَيْكُمْ سَلامَ مُوَدِّعٍ وَ لَكُمْ حَوَائِجَهُ مُودِعٍ [مُودِعٌ ] ، يَسْأَلُ اللَّهَ إِلَيْكُمُ الْمَرْجِعَ، وَ سَعْيَهُ [سَعْيُهُ ] إِلَيْكُمْ غَيْرَ [غَيْرُ] مُنْقَطِعٍ، وَ أَنْ يُرْجِعَنِي مِنْ حَضْرَتِكُمْ خَيْرَ مَرْجِعٍ، إِلَى جَنَابٍ مُمْرِعٍ، وَ خَفْضِ عَيْشٍ مُوَسَّعٍ، وَ دَعَةٍ وَ مَهَلٍ، إِلَى حِينِ [خَيْرِ] الْأَجَلِ، وَ خَيْرِ مَصِيرٍ وَ مَحَلٍّ فِي النَّعِيمِ الْأَزَلِ، وَ الْعَيْشِ الْمُقْتَبَلِ، وَ دَوَامِ الْأُكُلِ، وَ شُرْبِ الرَّحِيقِ وَ السَّلْسَلِ [السَّلْسَبِيلِ ] ، وَ عَلٍّ وَ نَهَلٍ، لا سَأَمَ مِنْهُ وَ لا مَلَلَ، وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ وَ تَحِيَّاتُهُ عَلَيْكُمْ، حَتَّى الْعَوْدِ إِلَى حَضْرَتِكُمْ، وَ الْفَوْزِ فِي كَرَّتِكُمْ، وَ الْحَشْرِ فِي زُمْرَتِكُمْ، وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ عَلَيْكُمْ وَ صَلَوَاتُهُ وَ تَحِيَّاتُهُ، وَ هُوَ حَسْبُنَا وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ.
من به راز شما ايمان دارم و به گفتارتان تسليمم، و خدا را به شما سوگند مي دهم در اينكه از حرم شما بازگردم به همراه حاجاتم و رواشدن آن ها و به امضا رسيدنشان و موفقّانه برآمدنشان و دور شدن سختي هاي آن ها و به همراه كارهايم نزد شما و اصلاح آن ها، و سلام بر شما سلام وداع كننده اي كه حوايجش را به شما سپرده، از خدا مي خواهد دوباره به سوي شما بازگردد، و راهش به جانب شما قطع نشود، و اينكه خدا مرا برگرداند از محضر شما به بهترين وجه و با دستي پر، به جايي سرسبز، و زيستگاهي خوش و گسترده و راحت و آسوده، تا رسيدن مرگ و بهترين سرانجام، و جايگاهي در ناز و نعمت ازلي، و زندگي آينده ابدي، و خوردني هاي مداوم، و نوشيدن شراب طهور، و آب گوارا، نوشيدن چند بار و يكبار، كه از نوشيدنش خستگي و ملالي دست ندهد و رحمت خدا و بركات و تحياتش بر شما، تا بازگشتم به محضر شما، و رستگاري در حكومتتان، و محشور شدن در زمره شما، و رحمت خدا و بركات و درودها و تحياتش بر شما، و او ما را بس است و نيكو وكيلي است.
هشتم: سيّد ابن طاووس از محمّد بن ذكران كه معروف به سجّاد است چه آنقدر سجده كرد و در حال سجده گريست كه نابينا شد روايت كرده كه گفت: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم فدايت شود اين ماه ماه رجب است مرا در اين ماه دعايى تعليم كن كه حق تعالى مرا به آن سود بخشد، حضرت فرمود: بنويس «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم» و در هر روز از رجب در صبح و شام پس از نمازهاى روزوشب بگو:
يَا مَنْ أَرْجُوهُ لِكُلِّ خَيْرٍ، وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ [مِنْ ] كُلِّ شَرٍّ، يَا مَنْ يُعْطِي الْكَثِيرَ بِالْقَلِيلِ، يَا مَنْ يُعْطِي مَنْ سَأَلَهُ، يَا مَنْ يُعْطِي مَنْ لَمْ يَسْأَلْهُ وَ مَنْ لَمْ يَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَةً، أَعْطِنِي بِمَسْأَلَتِي إِيَّاكَ جَمِيعَ خَيْرِ الدُّنْيَا وَ جَمِيعَ خَيْرِ الْآخِرَةِ، وَ اصْرِفْ عَنِّي بِمَسْأَلَتِي إِيَّاكَ جَمِيعَ شَرِّ الدُّنْيَا وَ [جَمِيعَ ] شَرِّ الْآخِرَةِ، فَإِنَّهُ غَيْرُ مَنْقُوصٍ مَا أَعْطَيْتَ، وَ زِدْنِي مِنْ فَضْلِكَ يَا كَرِيمُ.
اي آن كه هر خيري را از او اميد دارم، و از خشمش در هر شرّي ايمني جويم، اي آن كه در برابر عبادت اندك مزد بسيار عطا مي كند، اي آن كه به هركه از او بخواهد مي بخشد، اي آن كه به هركه از او نخواهد و او را نشناسد نيز مي بخشد، عطايش از روي مهرباني و رحمت است، با درخواستم از تو همه خير دنيا و خير آخرت را به من عنايت كن، و با درخواستم از تو همه شر دنيا و شر آخرت را بازگردان، زيرا آنچه را تو عطا كردي كاستي ندارد، و از احسانت بر من بيفزاي اي كريم.
راوى گفت: حضرت محاسن (موهاى صورت) شريف خود را در پنجه چپ گرفت و اين دعا را با حالت درماندگى و زارى همراه حركت دادن انگشت اشاره دست راست خواند، و پس از اين گفت:
يَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِكْرَامِ، يَا ذَا النَّعْمَاءِ وَ الْجُودِ، يَا ذَا الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ، حَرِّمْ شَيْبَتِي عَلَى النَّارِ.
اي داراي بزرگي و بزرگواري، اي داراي بخشش و جود، اي داراي عطا و كرم، محاسنم را بر آتش دوزخ حرام كن.
نهم: از پيامبر روايت شده؛ هركه در ما رجب صد مرتبه بگويد:
أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِي لا إِلَهَ إِلّا هُوَ، وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ.
آمرزش مي خواهم از خدايى كه معبودى جز او نيست، اوست يگانه، برايش شريكى نمي باشد، و به سوى او باز مى گردم.
و آن را با صدقه به انجام رساند، حق تعالى پايان كارش را ختم به رحمت و آمرزش كند، و هركه چهارصد مرتبه بگويد، ثواب شهادت صد شهيد را براى او بنويسد.
دهم: و نيز از آن حضرت روايت شده؛ هركه در ماه رجب هزار مرتبه بگويد:
لا إِلَهَ إِلّا اللَّهُ
معبودى جز خدا نيست
خداى عزّتمند پرشكوه صد هزار كار نيك براى او ثبت كند، و برايش صد شهر در بهشت بنا كند.
يازدهم: روايت شده، هركه در ماه رجب به هنگام صبح، هفتاد مرتبه، و در زمان پسين (شامگاه) هم هفتاد مرتبه بگويد:
أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ
از خدا آمرزش مي طلبم و به او باز مي گردم
و چون به پايان رساند، دست ها را بلند كند و بگويد:
اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي وَ تُبْ عَلَيَّ
خدايا مرا بيامرز و توبه ام را بپذير
پس اگر در ماه رجب از دنيا برود، خدا از او خشنود باشد و به بركت ماه رجب، آتش دوزخ با او تماس نگيرد.
دوازدهم: در همه اين ماه هزار مرتبه بگويد:
أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ ذَا الْجَلالِ وَ الْإِكْرَامِ مِنْ جَمِيعِ الذُّنُوبِ وَ الْآثَامِ
از خداى داراى بزرگى و بزرگوارى، از همه گناهان و گنهكاري ها، آمرزش مي جويم.
تا خداى مهربان او را بيامرزد.
سيزدهم: سيّد ابن طاووس در كتاب «اقبال» از حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله براى خواندن سوره «قل هو اللّه احد» در ماه رجب ده هزار مرتبه، يا هزار مرتبه، يا صد مرتبه فضيلت بسيار نقل كرده، و نيز روايت كرده: هركه در روز جمعه ماه رجب صد مرتبه «سوره توحيد» را بخواند، در قيامت برايش نورى پديد مي آيد كه او را به بهشت راهنمايى كند.
چهاردهم: سيّد روايت كرده: هركه در ماه رجب يك روز روزه بدارد، و چهار ركعت نماز بگزارد به اين ترتيب كه در ركعت اوّل صد مرتبه «آية الكرسى» بخواند و در ركعت دوّم دويست مرتبه «سوره توحيد» ، نمي ميرد تا مقامش را خود در بهشت ببيند، يا ديگرى براى او ببيند.
پانزدهم: و نيز سيّد از پيامبر روايت كرده: هركه در روز جمعه ماه رجب بين نماز ظهر و عصر چهار ركعت نماز بخواند به اين صورت كه در هر ركعت يك بار سوره «حمد» و هفت بار «آية الكرسى» و پنج مرتبه «سوره توحيد» سپس ده بار بگويد:
أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِي لا إِلَهَ إِلّا هُوَ، وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ.
آمرزش مي خواهم از خدايى كه معبودى جز او نيست، و از او درخواست توبه دارم.
حق تعالى براى او از روزى كه اين نماز را خوانده تا روزى كه از دنيا برود براى هر روز هزار كار نيك بنويسد، و در عوض هر آيه اى كه خوانده است شهرى در بهشت از ياقوت سرخ، و به جاى هر حرف، قصرى در بهشت از گوهر سپيد عطا كند، و براى او زنان زيبا روى بهشتى را به همسرى او درآورد، و از او خشنود گردد بي آنكه برايش خشمى به دنبال داشته باشد، و در زمره عبادت كنندگان به شمار آيد، و سرانجام او را به سعادت و آمرزش پايان دهد … تا آخر حديث.
شانزدهم: سه روز اين ماه را كه پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه بدارد، زيرا روايت شده: هركه در يكى از ماه هاى حرام اين سه روز را روزه بدارد، حق تعالى براى او ثواب نهصد سال عبادت را مي نويسد.
هفدهم: در تمام ماه رجب شصت ركعت نماز بخواند؛ در هر شب دو ركعت به اين ترتيب كه در هر ركعت يك مرتبه سوره «حمد» و سه مرتبه «قل يا ايّها الكافرون» و يك مرتبه «سوره توحيد» بخواند، و چون سلام دهد دست ها را بلند كرده و بگويد:
لا إِلَهَ إِلّا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ، يُحْيِي وَ يُمِيتُ، وَ هُوَ حَيٌّ لا يَمُوتُ، بِيَدِهِ الْخَيْرُ، وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْ ءٍ قَدِيرٌ، وَ إِلَيْهِ الْمَصِيرُ، وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ، اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ وَ آلِهِ.
معبودى جز خدا نيست، يگانه و بي شريك است، فرمانروايى و سپاس مخصوص اوست ، زنده مي كند و مي ميراند، و او زنده اى است كه هرگز نمي ميرد، خيز تنها به دست اوست، و او بر هر كارى توانا است، و بازگشت همه به سوى اوست، و جنبش و نيرويى نيست جز به عنايت او، خداى برتر و بزرگ، خدايا! بر محمّد پيامبر درس ناخوانده و خاندانش درود فرست.
سپس دست ها را به صورت خويش بمالد، از پيامبر روايت شده، هركه اين عمل را بجا آورد، خدا دعايش را اجابت كند، و پاداش شصت حج و شصت عمره را به او عطا فرمايد.
هجدهم: از پيامبر صلى اللّه عليه و آله روايت شده: هركه در يك شب از ماه رجب، در دو ركعت نماز صد مرتبه «سوره توحيد» بخواند مانند كسي است كه در راه خدا صد سال روزه گرفته و حق تعالى براى اين عمل صد قصر در بهشت به او مرحمت فرمايد، هر قصرى در جوار پيامبرى از پيامبران عليهم السّلام.
نوزدهم: و نيز از آن حضرت روايت شده: هركه در يك شب از شب هاى رجب ده ركعت نماز بجاى آورد به اين ترتيب كه در هر ركعت سوره «حمد» و يك بار «قل يا ايّها الكافرون» و سه بار «سوره توحيد» را بخواند حق تعالى هر گناهى كه پيش از آن مرتكب شده بيامرزد، تا آخر حديث.
بيستم: علاّمه مجلسى در كتاب «زاد المعاد» فرموده: از حضرت امير المؤمنين عليه السّلام روايت شده: حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله فرمود: هركه در هر شب و هر روز ماه هاى رجب، شعبان و رمضان، هر يك از «حمد» و «آية الكرسى» و «قل يا ايّها الكافرون» و «قل هو اللّه احد» و «قل اعوذ بربّ الفلق» و «قل اعوذ بربّ النّاس» را سه مرتبه قرائت كند و سه مرتبه بگويد:
سُبْحَانَ اللَّهِ، وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ، وَ لا إِلَهَ إِلّا اللَّهُ، وَ اللَّهُ أَكْبَرُ، وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ
منزّه است خدا، و سپاس خداى را، و معبودى جز خدا نيست، و خدا بزرگ تر از هرچيز است، و جنبش و نيرويى جز به خدا نيست، خداى برتر و بزرگ
و سه مرتبه بگويد:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خدايا درود فرست بر محمّد و خاندانش
و سه مرتبه:
اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ
بار خدايا مردان و زنان مؤمن را ببخش و بيامرز
و چهار صد مرتبه :
أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ
از خدا آمرزش مي جويم و به سوى او مي پويم
خداى تعالى گناهانش را بيامرزد، هرچند به عدد قطره هاى باران و برگ درختان و كف روى آب درياها باشد، تا آخر حديث.
و نيز علاّمه مجلسى فرموده كه در هر شب از شب هاى اين ماه هزار مرتبه گفتن «لا اله الّا اللّه» (معبودى جز خدا نيست) وارد شده است.[۱]
برای آگاهی بیشتر پاسخ های زیر را مطالعه فرمایید:
نمایه: اعمال و فضیلت لیلة الرغائب شب رغبت ها نه آرزوها، پاسخ شماره ۲۰۹٫
نمایه: فضیلت ماه رجب المرجب، پاسخ شماره ۲۱۰٫
[۱] . مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، در اعمال ماه رجب، ص ۲۷۵-۲۸۷٫