سؤال ۱۴۰: اگر شخص در سر و يا ابروى خود مو ترميم كرده باشد، به گونه اى كه مانع رسيدن آب به بدن و يا صدق مسح سر گردد، تكليف چيست؟ حکم استفاده از موی مصنوعی (کلاه گیس) برای وضو، غسل و نماز چیست؟ چرا که اینجانب به دلایلی همچون ریزش مو ناچارم از کلاه گیس استفاده کنم. آیا برای وضوء (البته برای غسل آن را جدا می کنم) می بایست هر دفعه چسبی را که با آن کلاه گیس را بر روی سر خود نگه داشته ام برداشته و مسح نمایم؟ این کار باعث عسر و حرج شدید برای این جانب شده و نیازمند آن است که هر دفعه چسب جدید استفاده کنم که از لحاظ اقتصادی و مشکلات دیگری نمی توانم این کار را انجام دهم. حال با توجه به موارد مذکور می توانم بر روی کلاه گیس مسح نمایم؟
پاسخ ۱۴۰: به طور کلی اگر موى مصنوعى به نحو كلاه گيس باشد، واجب است براى مسح آن را برداشت. اما اگر بر پوست سر كاشته شده یا به نحوی آن را با چسب نگه داشته باشند که برداشتن آن باعث عسر و حرج می شود، می توان بر روی آن در وضو و غسل مسح کرد.
ضمیمه: پاسخ مراجع عظام تقلید در مورد این سؤال به شرح زیر است:
حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی (ره): اگر مانع از رسيدن آب به بشره نباشد غسل صحيح است، و نسبت به مسح سر اگر آب مسح به بشره برسد كافى است، بلى اگر بنحوى است كه موها پيازه كرده و رشد مى‌نمايد جزء بدن محسوب است و مسح بر آن اشكال ندارد.[۱]
حضرت آیت الله العظمی فاضل (ره): مواردى كه از موى غير استفاده شده است چند صورت دارد: الف: در صورتى كه موى كاشته شده، به بدن متصل شود و رشد كند، وضو و غسل صحيح است. ب: موى مصنوعى اگر به صورت كلاه‌گيس باشد واجب است براى غسل و وضو برداشته شود. ج: چسباندن مو يا چيزى كه مو روى آن بافته شده به بدن- كه مانع رسيدن آب به پوست بدن مى‌شود- جايز نيست. د: در فرض بالا در هنگام وضو و غسل اگر امكان ندارد كه موى چسبيده شده را بردارد، بايد علاوه بر وضو و غسل جبيره‌اى، تيمّم بدل از غسل يا وضو بنمايد.[۲]
حضرت آیت الله العظمی بهجت (ره): اگر به پوست چسبيده است، مانع است.[۳] بايد آن را براى وضو برطرف سازد و اگر ممكن نباشد، بايد وضوى جبيره‌اى بگيرد.[۴]
حضرت آیت الله العظمی خامنه ای: موى مصنوعى اگر به نحو کلاه گيس باشد، واجب است براى غسل آن را بردارد، ولى اگر موى مصنوعى بر پوست سرکاشته شده باشد و برداشتن آن از جلوى سر باعث عسر و حرجى شود که عادتاً قابل تحمل نيست، غسل با آن مجزى است.[۵]
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی: به مقداری که موجب عسر و حرج می شود می توانید بر روی آن مسح کنید.[۶] معظم له در پاسخ به این سؤال که وظيفه خانمهايى كه موى مصنوعى كشت كرده‌اند، به هنگام مسح سر چيست؟ فرموده اند: در صورتى كه آب به پوست سر برسد مسح آنها صحيح است، در غير اين صورت حكم جبيره را دارد.[۷] هرگاه نتواند آب را به پوست سر برساند، بر همان موها مسح مى‌كند. و احتياط آن است كه تيمّم هم بكند.[۸]
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی: اگر برداشتن آن باعث عسر و حرجى شود كه به طور معمول قابل تحمل نيست، مسح بر روى آن كفايت مى‌كند.[۹]
حضرت آیت الله العظمی سیستانی: اگر موی کاشته شده مصنوعی یا طبیعی به نحوی باشد که رشد نکند، چه با ماده چسبنده یا بدون آن کاشته شده باشد، به عنوان جزئی از بدن محسوب نمیشود و بنابر این مانع از صحت غسل میشود و نمیتوان در وضو بر آن مسح کشید و اقدام به کاری که باعث تیمم به مدت طولانی شود به احتیاط واجب جایز نیست.[۱۰] بنا بر احتياط واجب بايد آن را برطرف سازد و اگر ممكن نباشد، بايد تيمم كند.[۱۱]
حضرت آيت الله العظمی صافى: بايد آن را براى وضو برطرف سازد و اگر ممكن نباشد، افزون بر وضوى جبيره‌اى تيمم هم بكند.[۱۲]
برای آگاهی بیشتر به پاسخ های زیر مراجعه فرمایید:
نمایه: حکم پوشیدن ناخن و موی مصنوعی از نامحرم، پاسخ شماره ۱۲۷٫
نمایه: وضوی جبیره: لاک زدن روی ناخن دست و پا، پاسخ شماره ۷۲٫
نمایه: مبطلات وضو و غسل: حالاتی که تماس زن و شوهر وضو را باطل می کند، پاسخ شماره ۶٫
[۱] . مجمع المسائل (للگلپایگانی)، ج ۴، ص ۴۳، مسأله ۱۰۶٫
[۲] . احکام پزشکان و بیماران (فاضل)، ص ۱۶۶، مسأله ۴۱۰٫
[۳] . استفتاءات بهجت، ج ۱، ص ۱۷۶، مسأله ۶۰۶٫
[۴] . سایت پرسمان.
[۵] . توضیح المسائل امام خمینی (محشی – امام خمینی)، ج ۱، ص ۱۹۹، مسأله ۱۰۱؛ اجوبة الاستفتاءات (فارسی)، ص ۲۰، مسأله ۱۰۱٫
[۶] . استفتاء از دفتر معظم له.
[۷] . احکام بانوان، ص ۴۰، مسأله ۵۶٫
[۸] . استفتاءات جدید (مکارم)، ج ۳، ص ۳۵، مسأله ۶۴٫
[۹] . توضيحالمسائل مراجع، م ۳۳۸؛ سایت پرسمان.
[۱۰] . سایت دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سیستانی، پرسش و پاسخ، غسل.
[۱۱] . استفتاء از دفتر معظم له.
[۱۲] . جامعالاحكام، ج ۱، مسأله ۱۰۵٫