سؤال ۱۱۹: سلام. حکم لواط در قرآن و راه توبه از آن را بیان فرمایید؟ چرا در قرآن از توبه زنا گفته قابل آمرزش است ولی لواط را نگفته و شخص باید حد بخورد و اعدام شود تا خدا ببخشد؟ آثار وضعی و تکلیفی این گناه را با توجه به آیات قرآن بیان فرمایید.
پاسخ ۱۱۹: طبق برخی از روایات تمامی گناهان کبیره اند و هیچ گاه نباید به کوچکی گناه نگاه کرد، بلکه نگاه به بزرگی کسی باید کرد که نسبت به او گناه واقع می شود.[۱] در این زمینه پیامبر عظیم الشأن اسلام (ص) می فرماید: لَا تَنْظُرُوا إِلَى صَغِيرِ الذَّنْبِ وَ لَكِنِ انْظُرُوا إِلَى مَا اجْتَرَأْتُمْ؛ نگاه نکنید به کوچکی گناه، بلکه نگاه کنید به جرأتی که بر خداوند پیدا کرده اید به سبب گناه تان.[۲]
در ملاک کبیره بودن گناه چند معیار ذکر شده است:
- هر گناهی که در قرآن و حدیث به کبیره بودن آن تصریح شده باشد.
- هر معصیتی که در قرآن مجید یا سنت معتبره، وعده آتش جهنم بر ارتکاب آن رسیده باشد.
- هر گناهی که در قرآن و سنت، از گناهانی که کبیره بودن آن مسلم است، بزرگ تر شمرده شده باشد.
- هر گناهی که نزد متدینین و متشرعین بزرگ شمرده شود به طوری که یقین حاصل شود که بزرگ شمردن آن منتهی به زمان معصوم(ع) می شود.[۳]
اما گناه هرچند هم که بزرگ باشد خداوند متعال همه آنها حتى شرك را هم با توبه مىآمرزد.[۴]
گناه لواط
از دیگر گناهان کبیره لواط است. اصطلاحی که برای عمل شنیع هم‌بستری مرد با مرد و جمع شدن آن دو با یکدیگر برای اطفای غریزه جنسی به کار می‌رود. و دارای احکامی است که در قرآن به آن پرداخته شده است.
عمل شنیع لواط از بزرگترین گناهان است که خداوند در قرآن، خبر از عذاب و هلاکت قوم لوط به علت ابتلا به این گناه، را داده است.[۵] در برخی روایات لواط از زنا هم بدتر است. چنانچه امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید: «اتَّقِ الزِّنَا وَ اللِّوَاطَ وَ هُوَ أَشَدُّ مِنَ الزِّنَا از زنا و لواط بپرهیز و لواط بدتر از زنا است.»[۶]
این عمل دارای دوگونه آثار است:
- آثار تکلیفی؛ یعنی این عمل، حرام و گناه بزرگی است و برای آن، مجازات و حدود سنگینی از جمله قتل و اعدام تعیین شده است.[۷] اما اگر قبل از اینکه این گناه در مَحکمه ثابت شود، فرد گناه‌کار بین خود و خدای خود واقعاً توبه کند، مسلماً خداوند توبۀ حقیقی او را قبول می‌کند.
- آثار وضعی؛ لواط، دارای آثار وضعی خاصی است که حتی با توبۀ حقیقی، آن آثار بر طرف نخواهد شد.
الف. حرمت ازدواج با مادر، خواهر و دختر پسرى كه لواط داده بر لواط كننده؛
مراجع تقلید در این زمینه می‌گویند: مادر، دختر و خواهرِ پسرى كه لواط داده بر لواط كننده حرام است، اگر چه لواط كننده و لواط دهنده بالغ نباشند.[۸] البته نظر گروهی از فقها این است که این حکم، در صورتی است که لواط كننده، بالغ باشد[۹]و اگر لواط كننده بالغ نبود چنین اثری ندارد. ولی در این حکم فرقی نمی‌کند که پسرى كه لواط داده، بالغ باشد یا نباشد.[۱۰]
در هر حال، این حکم در صورتی است که یقین به دخول (هر چند به کمتر از ختنه‌گاه) [۱۱] وجود داشته باشد. پس اگر گمان يا شک كند كه دخول شده يا نه، افراد مذکور بر لواط کننده حرام نمى‌شوند.
همچنین آنچه بیان شد، در صورتی است که عمل لواط، قبل از عقد با مادر، خواهر یا دخترِ لواط دهنده انجام شود، اما اگر لواط، پس از عقد[۱۲]صورت گرفت، هر چند لواط کننده مرتکب حرام شده است، ولی افراد مذکور بر وی حرام نمی‌شوند.[۱۳]
راه اثبات عمل لواط
ب. چنانچه عمل لواط، (با چهار بار اقرار و یا چهار شاهد) در دادگاه ثابت شود و لواط کننده و لواط دهنده بالغ باشند، مجازات آنها اعدام است[۱۴] و هر کدام از آنها که غیر بالغ باشد، تأدیب می‌شود. همچنین اگر این عمل بدون دخول باشد (مانند انجام تفخيذ)، حدّ آن صد ضربه شلاق است. [۱۵]
البته، همانطور که قبلا گذشت اگر مرتکب لواط، قبل از قيام بينه و اثبات در دادگاه، توبه كند حدّ از او ساقط مى‌شود.[۱۶]
سنگسار
سنگسار مجازاتی است که طی آن، محکوم را تا کمر در زمین قرار می‌دهند و به او سنگ می‌زنند تا بمیرد.[۱۷] سنگسار از حدودی است که در اسلام برای ارتکاب برخی جرایم مانند زنای مرد یا زن دارای همسر و لواط مقرر شده است.[۱۸]
کیفر لواط در قرآن
ایذا و تعزیر، کیفر لواط (قبل از نسخ) است.
«والذان یاتیـنها منکم فـاذوهما فان تابا واصلحا فاعرضوا عنهما ان الله کان توابـا رحیما؛[۱۹]
و از میان شما، آن مردان و زنانی که (همسر ندارند، و) مرتکب آن کار (زشت) می‌شوند، آنها را آزار دهید (و حد بر آنان جاری نمایید)! و اگر توبه کنند، و (خود را) اصلاح نمایند، (و به جبران گذشته بپردازند،) از آنها درگذرید! زیرا خداوند، توبه‌پذیر و مهربان است.»
(برخی معتقدند: آیه مذکور درباره لواط است که بر اساس این احتمال، حکم ایذا به کیفر قتل برای لواط‌کننده نسخ شده است.)[۲۰]
شرط سقوط حد در قرآن
حد از لواط‌کننده، در صورت توبه و اصلاح خود، ساقط می‌شود.
«والذان یاتیـنها منکم فـاذوهما فان تابا واصلحا فاعرضوا عنهما ان الله کان توابـا رحیما؛[۲۱]
و از میان شما، آن مردان و زنانی که (همسر ندارند، و) مرتکب آن کار (زشت) می‌شوند، آنها را آزار دهید (و حد بر آنان جاری نمایید)! و اگر توبه کنند، و (خود را) اصلاح نمایند، (و به جبران گذشته بپردازند،) از آنها درگذرید! زیرا خداوند، توبه‌پذیر و مهربان است.»
شرط صحت توبه
در پایان آیه فوق به مسئله توبه و عفو و بخشش از این گونه گناهکاران اشاره کرده است که قرآن کریم می‌فرماید: اگر آنها به راستی توبه کنند و خود را اصلاح نمایند و به- جبران گذشته بپردازند، از مجازات آنها صرف نظر کنید، زیرا خداوند توبه‌پذیر و مهربان است.
این دستور در حقیقت راه بازگشت را به روی این گونه خطاکاران گشوده است که در صورت توبه و اصلاح، جامعه اسلامی آنها را با آغوش باز می‌پذیرد و به صورت یک عنصر طرد شده اجتماع نخواهند بود.
ولی البته (همانطور که در کتب فقهی آمده) توبه در صورتی صحیح است که قبل از ثبوت جرم در دادگاه اسلامی، و اقامه شهود، و صدور حکم دادگاه اسلام، انجام یافته باشد، و الا توبه‌ای که بعد از صدور حکم باشد هیچگونه تاثیری نخواهد داشت.
از این حکم ضمنا استفاده می‌شود که هرگز نباید افرادی را که توبه کرده‌اند در برابر گناهان سابق مورد ملامت قرار داد، جایی که حکم مجازات و حد شرعی، با توبه ساقط بشود بطریق اولی باید مردم از گذشته آنها چشم بپوشند، همچنین کسانی که این حد درباره آنها جاری می‌شود و بعد از آن توبه می‌کنند باید مشمول گذشت مسلمانان بوده باشند.[۲۲]
برای آگاهی بیشتر پاسخ های زیر را مطالعه فرمایید:
نمایه: گناهان زیاد و توبه واقعی، پاسخ شماره ۱٫
نمایه: زمان ارتباط با خدا و شرایط استجابت قطعی دعا، پاسخ شماره ۸۱٫
نمایه: راه توبه از گناه حق الله و حق الناس، پاسخ شماره ۱۲۱٫
نمایه: حکم زنا در قرآن و حق الله و حق الناس بودن آن، پاسخ شماره ۱۲۰٫
[۱] لوامع صاحبقرانی، ج ۲، ص ۳۶۸؛ میزان الحکمه، ۶۶۰۲:” لا تنظرو الی صغر الذنب و لکن انظروا الی من اجتر أثم. “
[۲] . شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، مؤسسه آل البیت (ع) قم، ۱۴۰۹، ه.ق،ج ۱۵، ص ۳۱۳.
[۳] دستغیب، عبدالحسین، گناهان کبیره، ج ۱، ص ۲۶٫
[۴] . ترجمه المیزان، ج ۲۰، ص ۴۲۵٫
[۵]. هود، ۸۲٫
[۶] . مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار(ط – بیروت)، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ، دوم، ۱۴۰۳ ق، ج۷۶، ص۷۹٫
[۷]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج۲، ص ۸۱۸، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.
[۸]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج۲، ص ۴۷۳، م ۲۴۰۵٫
[۹]. حضرات آیات خویی، تبریزی، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی و فاضل لنکرانی؛ آیت الله تبریزی:(بنابر احتیاط واجب)؛ آیت الله سیستانی: (اگر لواط کننده بالغ نبود، بنابر احتیاط حرام می‌شود).
[۱۰]. آیات عظام فاضل و سیستانی: (اگر غیر از لواط کننده، لواط دهنده هم بالغ باشد، بنا بر احتياط حرام مى‌شود)؛ ر.ک: توضيح المسائل (المحشى للإمام الخمينی)، ج۲، ص ۴۷۳؛ سایت رسمی آیت الله سیستانی.
[۱۱]. شایان ذکر است اصل عمل لواط، صرفا با دخول کامل حشفه (مقدار ختنه‌گاه) محقق می‌شود، ولی برای حرمت ازدواج لواط کننده با دختر، خواهر یا مادر لواط دهنده، صرف دخول آلت (ولو کمتر از ختنه‌گاه) کافی است.
[۱۲]. آیات عظام گلپايگانى، صافى و فاضل لنکرانی: (پس از عقد و دخول به زوجه…و اگر بعد از عقد و قبل از دخول لواط صورت گرفت بنا بر احتياط واجب، آن زن بر او حرام مى‌شود).
[۱۳]. ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج۲، ص ۴۷۳ و ۴۷۴، م ۲۴۰۶؛ آیت الله سيستانى: (در این فرض هم بنا بر احتياط واجب، آن زن بر او حرام مى‌شود).
[۱۴]. در این حکم، مسلمان و كافر و محصن و غير محصن، فرقی نمی‌کند.
[۱۵]. امام خمينى، سيد روح اللّٰه، تحرير الوسيلة، ج۲، ص ۴۶۹ – ۴۷۰، مؤسسه مطبوعات دار العلم، قم، اول، بی‌تا.
[۱۶]. ر.ک: همان.
[۱۷] . عمید، فرهنگ عمید، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۱۲۲۵.
[۱۸] . هاشمی شاهرودی، محمود، فرهنگ فقه، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۷۰-۶۹.
[۱۹] . سوره نساء، آیه ۱۶٫
[۲۰] . المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۴، ص ۲۳۴-۲۳۵٫
[۲۱] . همان.
[۲۲] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۳، ص۳۴۶.