سؤال ۶۵: آیا سگ دست آموز خانگی نجس است؟ حکم نگهداری سگ در خانه چیست؟
پاسخ ۶۵: یکی از یازده نجاسات “سگ” است که همه انواع آن که در خشکی زندگی می کنند نجس است. در همه رساله های عملیه آمده است: “سگ و خوكى كه در خشكى زندگى مىكنند حتّى مو و استخوان و پنجه و ناخن و رطوبتهاى آنها نجس است ولى سگ و خوك دريايى پاك است.”[۱]
نجاسات: نجاسات يازده چيز است: اول: بول، دوم: غائط، سوم: منى، چهارم: مردار، پنجم: خون، ششم و هفتم: سگ و خوك، هشتم: كافر، نهم: شراب، دهم: فقّاع، يازدهم: عرق شتر نجاستخوار.[۲]
نیم خورده سگ: نيم خوردۀ سگ و خوك و كافر نجس و خوردن آن حرام است و نيم خوردۀ حيوانات حرام گوشت، پاك و خوردن آن مكروه مى‌باشد.[۳]
ظرفی را که سگ لیسیده: ظرف نجس را با آب قليل بايد سه مرتبه شست، بلكه در كر و جارى هم احتياط سه مرتبه است، اگر چه ارجح در كر و جارى يك مرتبه است، ولى ظرفى را كه سگ ليسيده، يا از آن ظرف آب يا چيز روان ديگر خورده، بايد اول با خاك پاك، خاك مال كرد و بعد بنا بر احتياط واجب، دو مرتبه در كر يا جارى يا با آب قليل شست و هم چنين ظرفى را كه آب دهان سگ در آن ريخته بنا بر احتياط واجب بايد پيش از شستن خاك‌مال كرد.[۴]
نگهداری سگ در منزل: ابورافع در ضمن حديثى روايت مى‌كند كه: «پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نگهدارى سگ شكارى و هر سگى كه در آن نفع است مثل سگ گله و سگ خانه و بستان و مزرعه را به مسلمانان اجازه داد».
در حديث است كه حضرت رسول صلى الله عليه و آله به عدّه‌اى كه خانه‌هايشان از شهر دور بود اجازه داد (كه براى حفاظت) سگ نگاه دارند.[۵]
۲. در روايتى صحيح مى‌خوانيم كه حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: «خيرى در (نگهدارى) سگ‌ها نيست، مگر سگ شكارى يا سگ گلّه (و سگ پاسبان)».[۶]
۳. از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «سگ شكارى را در خانه نگهدارى نكن، مگر اينكه بين تو وآن درى باشد كه بر روى سگ بسته شود».[۷]
۴. در حديثى موثّق ومعتبر آمده است كه: حيوانات را به جنگ همديگر انداختن كار خوبى نيست، مگر سگى كه براى شكار حيوانات بفرستند.[۸]
اما احادیث متعددی بر حرمت بهای سگ و نیز سگ غیر شکاری دلالت دارد.[۹] در ذیل به برخی از این روایت ها اشاره می کنیم:
ابوبصير از امام صادق عليه السلام نقل می کند که فرمودند: «بهاى سگ غير شكارى از مال نامشروع است.»[۱۰] همچنین در حديث ابراهيم از امام كاظم عليه السلام آمده است که: «بهاى سگ و كنيز آوازه‌خوان، نامشروع است.»[۱۱] و در حديث وشا از امام رضا عليه السلام که فرمودند: «بهاى سگ نامشروع در آتش جهنم است.»[۱۲]
فتوای مراجع:
آیت الله بهجت: کراهت دارد.[۱۳]
آیت الله مکارم: اگر پاكى و نجاست رعايت شود، و بودن آن حيوان در خانه فايده‌اى داشته باشد، مانعى ندارد. ولى روشى را كه غربى‌ها در مورد سگ دارند، اسلام هرگز نمى‌پسندد.[۱۴]
آیت الله سیستانی: مانعی ندارد و شرط خاص برای آن نیست اگر چه نجس است و نماز خواندن در خانه ای که سگ در آن نگهداری می شود مکروه شمرده شده است.[۱۵]
آیت الله خامنه ای می فرمایند: سگ نجس‌العین است؛ یعنی خود حیوان نجس است؛ نیم‌خورده‌ی سگ نجس و حرام است؛ و اینکه سگ سروصدا دارد و به همسایه‌ها آزار می‌رساند. این مسئله به‌خصوص در مجتمع‌های مسکونی که مردم می‌خواهند طهارت شرعی را رعایت کنند و مسیرها و امکانات مشترکی وجود دارد و ترددها هم زیاد است، درصورتی‌که نگهداری حیوانات موجب شود اشخاص نتوانند اعمال عبادیشان را درست انجام دهند و به‌هرحال به همسایگان آزار برسد یا مثلاً تماس حیوان با بعضی از غذاها، موجب بیماری شود جایز نیست.
اما به‌طورکلی اگر کسی کارگاه یا کارخانه یا باغی دارد، یا گله‌ای دارد که برای حفاظت از آنها احتیاج به سگ دارد، یا برای اغراض دیگری که عقلایی باشد، نگهداری از سگ اشکالی ندارد.
اما درباره‌ی نگهداری از سگ در خانه روایت داریم که در خانه‌ای که سگ نگهداری می‌شود ملائکه حضور پیدا نمی‌کنند.[۱۶]
دیه کشتن سگ: اگر انسان سگ شكارى كسى را يا سگى كه نگهدارى خانه را مى‌كند، يا سگ گلّۀ كسى را يا سگى كه پاسبانى زراعت را مى‌كند بكشد بايد قيمت او را بدهد و اگر قيمت سگ شكارى كمتر از چهل درهم باشد لازم است چهل درهم بدهد.[۱۷]
برای آگاهی بیشتر به پاسخ زیر مراجعه فرمایید:
نمایه: حکم نگهداری لاک پشت در منزل، پاسخ شماره ۲۹٫
[۱]. توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج۱، ص: ۷۶، مسأله ۱۰۵؛ توضیح المسائل امام خمینی، ص ۳۳، مسأله ۱۰۲٫
[۲] . همان، ص ۶۷، مسأله ۸۳٫
[۳] . همان، ص ۵۳، مسأله ۵۶٫
[۴] . همان، ص ۱۰۰، مسأله ۱۵۰٫
[۵] . كافى، ج ۶، ص ۵۵۲، ح ۲.
[۶] . همان، ص ۵۵۳، ح ۱۱.
[۷] . همان، ص ۵۵۲، ح ۴.
[۸] . همان، ح ۵.
[۹] . حديث تحف العقول حديث ۱۶ باب ۱ و احاديث متعددى از باب ۱۰؛ ۲۲همان، / ۲۱۳ باب ۱۰ از باب‌هاى كسب‌هاى روا و ناروا، حديث ۸٫
[۱۰] . همان، ۲۲/ ۲۱۶ باب ۱۰ از باب‌هاى كسب‌هاى روا و ناروا، حديث ۱۷٫
[۱۱] . همان، ۲۲/ ۲۴۲ باب ۲۰ از كسب‌هاى روا و ناروا، حديث ۱۰٫
[۱۲] . همان، ۲۲/ ۲۴۲ باب ۲۰ از كسب‌هاى روا و ناروا، حديث ۱۱٫
[۱۳] . استفتائات بهجت، ج ۴، ص ۵۷۵٫
[۱۴] . استفتائات جدید مکارم، ج ۳، ص ۶۳۶، مسأله ۳۲٫
[۱۵] . پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سیستانی، پرسش و پاسخ، حیوانات.
[۱۶] . پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، س ۴۳٫
[۱۷] . توضیح المسائل (محشی – امام خمینی)، ج ۲، ص ۸۳۱، مسأله ۲۳٫