سؤال ۴۷: آیا صیغه ۹۹ ساله در حکم عقد دائم بوده و صحیح است؟ لطفا نحوه جدا شدن زن و شوهر در ازدواج موقت را توضیح دهید؟ چون من از شوهرم چند سال است که جدا شده ام و با يک مردی ارتباط پيدا کردم که با دروغ و قسم فريبم داد و مرا صيغه دائم کرد. من قسمش دادم که برای همیشه مرا زن دائم خود بداند، قسم خورد، ولی از زندگی اش چيزی نگفت و فريبم داد. بعد از يک بار نزديکی و وقتی زنش متوجه شد بدون دليل از من جدا شد و به من گفت مدت را به تو بخشيدم و از من جدا شد.
آيا اینکه بدون رضايت از من صيغه را يک طرفه فسخ کرده است و به خاطر فريبی که به من داده می توانم در درگاه خدا گذشتش نکنم؟ آيا بايد از من حلاليت بطلبد؟ آیا فسخ صيغه بدون رضايت از من صحيح است؟ به خاطر قولی که به من داد و از من جدا شد، من هيچ وقت گذشتش نمی کنم. خواهش می کنم سریع جوابم را بدهید.
پاسخ ۴۷: اگر منظور شما از صیغه دائم، نکاح و ازدواج دائمی باشد که در آن مدت ذکر نمی گردد و زن و مرد برای همیشه به عقد یکدیگر در می آیند، چنین ازدواجی جز با خواندن صیغه طلاق فسخ نمی گردد و مرد بعد از یک بار نزدیکی باید تمام مهریه زن را بپردازد و او را طلاق بدهد.[۱]
همچنین اگر ازدواج موقتی است که مدت آن طولانی است (مثلا عقد موقت ۹۹ ساله خوانده شده باشد) بدون طلاق نمی توان از یکدیگر جدا شد. و می بایست نسبت به پرداخت مهریه قبل از طلاق اقدام نمود.
طبق نظر برخی از مراجع بايد مدّت ازدواج از مقدار عمر زن و شوهر زيادتر نباشد. كه در اين صورت عقد دائمى خواهد بود. اگر مدّت ازدواج از مقدار عمر زن و شوهر يا يكى از آنها زيادتر باشد در اين صورت عقد باطل خواهد بود.[۲]
در پاسخ به این سؤال که آیا ازدواج موقت ۹۹ ساله صحیح بوده و در حکم موقت محسوب می شود نظرات مختلفی به شرح زیر وجود دارد.
الف_ آیات عظام امام خمینی، صافی، گلپایگانی، فاضل: صحیح است و موقت محسوب میشود.
ب_ آیات عظام خویی، نوری: ملحق به عقد دائم است.
ج_ آیت الله العظمی بهجت: هرمقدار زمان که به سفاهت نرسد عقد صحیح است.
د_ آیت الله العظمی سیستانی: عقد باطل است.
ه_ آیت الله العظمی مکارم: چنین ازدواج موقتی اشکال دارد،احتیاط آن است که احکام عقد دائم برآن مترتب کنند( درمواردی که مقرون به احتیاط است).[۳]
اما اگر مراد شما ازدواج موقتی باشد که مدت آن همانند مورد فوق نیست، در آن صورت با بخشیدن مهلت توسط مرد آن ازدواج فسخ خواهد شد؛ زیرا از نظر اسلام صحت ازدواج موقت دارای شرایطی است، که رعایت آن در ازدواج موقت (متعه) لازم است از جمله اینکه:
۱- باید مدت ازدواج را معین کنند. و این مدت بیشتر از عمر زن و شوهر نباشد.
- تعیین مهریه و نام بردن آن در موقع عقد.
همچنین جدایی در ازدواج موقت به یکی از دو طریق زیر امکان پذیر است:
۱- تمام شدن مدت ازدواج موقت که در هنگام عقد تعیین شده است.
۲- بخشیده شدن مدت باقی مانده از طرف مرد.[۴]
بر این اساس اگر مرد مهر تعیین شده را پرداخت کرده باشد و عقد وی از جمله عقدهایی است که مدت آن طولانی نیست، می تواند با بخشیدن مدت باقیمانده از همسر موقت خود جدا شود و زن حق اعتراض ندارد.
اما اگر عقدی است که مدت آن طولانی است (هم چنان که فرض سؤال همین است)، این ازدواج دائم محسوب می شود و با بخشیدن مدت باقیمانده از همسر خود جدا نمی شود بلکه برای جدا شدن نیاز به طلاق دارد.
علاوه بر این اگر زن به شرط این که تا آخر عمر در کنار هم باشند حاضر به ازدواج موقت شده و مرد چنین شرطی را قبول کرده است باید به عهد و پیمان عمل کند و باید رضایت همسر خود را فراهم سازد وگرنه در پیشگاه خداوند به همسر خود مدیون است. اما همانطور که خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: “وَ لْيَعْفُوا وَ لْيَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحيمٌ”[۵] به شما توصیه می کنیم که ببخشید تا خداوند متعال نیز شما را ببخشد.
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی) در پاسخ به سؤال شما می فرماید:
در صورتی که عقد دایم یا عقد موقت طولانی مدت (مثلاً ۹۰ ساله) خوانده اید بدون طلاق جدا نمی شوید و اگر صیغه موقت کوتاه مدت خوانده و شوهر بقیه مدت را بخشیده از هم جدا شده اید و رضایت زن شرط نیست.[۶]
برای آگاهی بیشتر به پاسخ های زیر مراجعه فرمایید:
نمایه: تمدید عقد موقت / عدّه زنان در ازدواج موقت، سوال شماره ۳۴٫
نمایه: ازدواج: زمان مبهم در صیغه عقد موقت، سوال شماره ۱۸٫
نمایه: پرداخت مهریه در ازدواج موقت، سوال شماره ۲۱٫
نمایه: اجازه پدر در ازدواج موقت و دائم، سوال شماره ۲۳٫
نمایه: فلسفۀ عده نگه داشتن زن، سوال شماره ۲۵٫
نمایه: نحوه خواندن صیغه ازدواج دائم و موقت بدون حضور شاهد، پاسخ شماره ۷۴٫
[۱] . توضیح المسائل (المحشی – امام خمینی)، ج ۲، ص ۴۸۵٫
[۲] . همان، ص ۴۴۹٫
[۳] . همان.
[۴] . همان، ص ۵۲۳؛ سایت دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سیستانی، احکام طلاق.
[۵] . سوره نور، آیه ۲۲٫
[۶] . استفتاء از دفتر معظم له.