سؤال ۲۲۳: حکم و نیت روزه یوم الشک را توضیح دهید؟ یوم الشک چه روزی است و در صورتی که بعد از ظهر متوجه شویم ماه رمضان است آیا روزه ما صحیح است؟
پاسخ ۲۲۳: «يوم الشّك» يعنى روزى كه انسان شك دارد آخر ماه شعبان است يا اوّل ماه رمضان. و روزى را كه انسان شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان، واجب نيست روزه بگيرد و اگر بخواهد روزه بگيرد نمى‌تواند نيت روزۀ رمضان كند ولى اگر نيت روزۀ قضا و مانند آن بنمايد چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب مى‌شود.[۱]
اگر روزى را كه شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان به نيت روزۀ قضا يا روزۀ مستحبى و مانند آن روزه بگيرد و در بين روز بفهمد كه ماه رمضان است، بايد نيت روزۀ رمضان كند.[۲]
اما اگر شخص نداند يا فراموش كند كه ماه رمضان است و پيش از ظهر ملتفت شود، چنانچه كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام نداده باشد، بايد نيت كند و روزۀ او صحيح است. و اگر كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام داده باشد، يا بعد از ظهر ملتفت شود كه ماه رمضان است روزۀ او باطل مى‌باشد، ولى بايد تا مغرب كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام ندهد و بعد از رمضان هم آن روزه را قضا نمايد.[۳]
احادیثی در باب یوم الشک
از امير المؤمنين عليه السّلام در باره يوم الشّك سؤال كردند، پس فرمود: هر آينه اگر روزى از شعبان را روزه بدارم براى من خوشايندتر از آن است كه روزى از ماه رمضان را افطار كنم. بر او جايز است كه آن روز را به عنوان يكى از روزهاى شعبان روزه بدارد، پس در اين صورت اگر از ماه رمضان بود براى او كفايت مى‌كند. و اگر از ماه شعبان بود زيانى به او وارد نمى‌سازد، و كسى كه آن روز را با شك و ترديد روزه بدارد، بايد قضاى آن را بجا آورد، اگر چه معلوم شود كه آن روز از ايّام رمضان بوده است، زيرا هيچ فريضه‌اى جز با يقين قبول نمى‌شود. و براى كسى كه در يوم الشك روزه مى‌گيرد جايز نيست كه نيّت كند كه آن روز از ماه رمضان است.
و بشير نبّال از امام صادق عليه السّلام در بارۀ يوم الشّكّ سؤال كرد، و آن امام عليه السّلام فرمود: آن روز را- به نيّت استحباب- روزه بدار، پس اگر معلوم شد كه آن روز از شعبان بوده است، روزهاى مستحبّى بجا آورده‌اى، و اگر از ماه رمضان بوده است، پس به روزۀ روزى از آن ماه توفيق يافته‌اى.[۴]
برای آگاهی بیشتر پاسخهای زیر را مطالعه فرمایید:
نمایه: چگونه برای روزه ماه رمضان نیت کنیم، پاسخ شماره ۲۲۲٫
نمایه: خوردن و آشامیدن سهوی در حال روزه، پاسخ شماره ۳۶٫
نمایه: دختران و پسران نوجوانان و تازه به سن تکلیف رسیده / روزه نگرفتن به دلیل ضعف شدید بدن، سوال شماره ۳۳٫
نمایه: چیزهایی که روزه را باطل می کند / آنچه که برای روزه دار مکروه است، پاسخ شماره ۳۷٫
نمایه: ادای کفاره روزه تا رمضان سال بعد، پاسخ شماره ۴۳٫
[۱] . توضیح المسائل (محشی – امام خمینی)، ج ۱، ص ۸۸۹، مسأله ۱۵۶۸٫
[۲] . همان، مسأله ۱۵۶۹٫
[۳] . همان، ص ص ۸۸۴، مسأله ۱۵۶۱٫
[۴] . من لا يحضره الفقيه – ترجمه، ج۲، ص: ۴۵۹-۴۶۰، ح ۱۹۲۲-۱۹۲۴٫