سؤال ۲۴۹: سلام. لطفا نسبت به مجبور شدن به ازدواج ۹۹ ساله و حکم جدایی از آن توضیحات دهید. داستان از این قرار است که مردی بدون اجازه من رو دردفترخانه ای به صیغه خود درآورد و بعداز جریان خانواده ام و تعصبات پدرم مجبور به قبول شدم و خودم هم رفتم و امضاکردم. ده سال گذشته و فرزند پسری دارم که ۸ ساله هست. در این مدت من درمنزل مرد زندگی کردم که افسردگی گرفتم و از هیچ لحاظ وجه مشترک ندارم. در خانه حبس شدم و ۱۴ سال هم بزرگتر هست و مشکلات همسری که باید نداشتم از اول و دیگه نمیتونم زیر یه سقف زندگی کنم. حاج آقا من ۴۷ ساله هستم و پیر شدم با هزاران درد. آیا قانونی هست که من بتونم از دست این مرد رها بشم و جدا زندگی کنم؟ البته بگم که خانواده ام منو راه نمیدن و من هم جایی نداشتم که برم. صیغه ۹۹ ساله هست محضری ثبت شده ولی من مجبور شدم و همینطور پدر و برادرم مرا به جرم طلاق اول بیرون کردن که ای کاش طلاق نمیگرفتم. حالا چه کنم؟؟؟
پاسخ ۲۴۹: طبق نظر برخی از مراجع بايد مدّت ازدواج از مقدار عمر زن و شوهر زيادتر نباشد. كه در اين صورت عقد دائمى خواهد بود. اگر مدّت ازدواج از مقدار عمر زن و شوهر يا يكى از آنها زيادتر باشد، عقد باطل خواهد بود[۱].[۲] اگر این ازدواج در حکم عقد موقت باشد[۳]، برای جدایی می توان به یکی از دو طریق زیر اقدام نمود:
۱- تمام شدن مدت ازدواج موقت که در هنگام عقد تعیین شده است.
۲- بخشیده شدن مدت باقی مانده از طرف مرد.[۴]
اما اگر ازدواج موقتی که مدت آن طولانی است (مثلا عقد موقت ۹۹ ساله خوانده شده باشد) در حکم عقد دائم[۵] باشد، بدون طلاق نمی توان از یکدیگر جدا شد.
لازم به ذکر است که طلاق دادن کراهت داشته و در صورت انجام بدون دلیل آن شخص مورد غضب خداوند متعال قرار می گیرد.[۶] چرا طلاق آخرین گزینه ای است که شخص می تواند برای حل مشکلاتش آن را انتخاب کند.
لذا، توصیه ما ابتدا به شما این است که ابتدا در یک فضای صمیمانه و مناسب باب گفتگو با همسرتان را باز کرده و مشکلات، ناراحتی ها و سختی های زندگیتان را برایشان بیان و نسبت به رفع آن و یافتن راه حل های مناسب با همفکری و مشورت اقدام نمود. چرا که عمده مشکلات زن و شوهر، گفتگو نکردن با یکدیگر است.
راه دیگری که می توانید انتخاب نمایید، مراجعه نمودن به مراکز مشاوره معتبر برای حل مشکلاتتان خواهد بود. اما چنانچه این راه نیز پاسخگو نبود، و شما همه جوانب و سختی های بعد از طلاق من جمله تجربه تلخی و مشکلات روحی روانی که ممکن است فرزندتان پس از طلاق در زندگی آینده اش با خود به همراه داشته باشد، را در نظر گرفتید، و طلاق را آخرین گزینه برای رهایی از مشکلاتتان یافتید، در آن صورت می توانید از ایشان تقاضای طلاق کنید. اما اگر وی حاضر به طلاق نشد، به دادگاه و مراجع ذیربط مراجعه نموده و درخواست طلاق بدهید.
نکته: شما در پرسشتان مطرح نمودید که ازدواجتان با ایشان از روی اجبار بوده است، اما اگر پس از عقد تا کنون (ولو برای لحظه‌ای) راضی به این ازدواج شده باشید، عقدتان صحیح خواهد بود.
ضمیمه: پاسخ مراجع عظام تقلید (حفظهم الله) به پرسش شما به شرح زیر می باشد:
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (دامت برکاته): اولا: عقد مذکور، حکم عقد دائم را داشته و تمام حقوق همسر دائم را دارید و جدایی فقط با طلاق واقع می شود. ثانیا: طلاق مبغوض ترین حلال نزد خداست و باید به عنوان آخرین راه چاره و در بن بست هایی که هیچ راه حل دیگری برای ادامه زندگی مشترک وجود ندارد، مورد استفاده قرار گیرد و چه بسا مشکلاتی که بعد از طلاق بوجود می آید بیشتر از مشکلاتی باشد که قبل از طلاق بوده و بسیارند کسانی که بعد از طلاق از این کار خویش پشیمان شده اند. همچنین کسی که از طلاق بیشتر متضرر می شود، زوجه می باشد.
قطعا با وقوع طلاق آسیب های روحی جدّی نیز به فرزندان شما وارده شده و با مشکلات بسیار جدی روبرو خواهید شد.
توصیه می شود در خلوت و با زبان خوش با همسرتان صحبت کرده، نیازها و مشکلات خودتان را با ایشان در میان گذاشته و در صدد چاره جویی و اقدامات سازنده برای ایجاد نشاط و دلگرمی در زندگی مشترک برآیید.
ضمنا می توانید به مراکز مشاوره معتبر مراجعه نموده و از مشورت کارشناسان نیز بهره مند گردید. سعي کنيد تمام نمازها، مخصوصاً نماز صبح را اول وقت بجا آوريد. و پس از نماز صبح دست راست را بر سينه نهاده، هفتاد مرتبه ذکر «يا فتاح» را تکرار کنيد. سپس ۱۱۰ مرتبه صلوات بفرستيد، و گاه نيز ذکر «لا حول و لا قوة الا بالله» را تکرار نماييد، و هر روز هر چند به مقدار کمي صدقه دهيد. ان شاء الله اين کار در رفع مشکلات شما مؤثر است. ما هم براي موفقيت و سربلندي و خوشبختی شما دعا مي کنيم.[۷]
دفتر حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (دامت برکاته): اساسا به نظر معظم له در ازدواج موقت ۹۹ ساله و مثل آن چنانچه عرفا احتمال حیات زوجین تا پایان مدت، وجود نداشته باشد عقد باطل است؛ در غیر این صورت هم اگر بقاء زوجیت موجب اضطرار و استیصال زوجه شود؛ حاکم شرع می تواند باقیمانده مدت را ببخشد.[۸]
برای آگاهی بیشتر، پاسخهای زیر را مطالعه فرمایید:
نمایه: صیغه ۹۹ ساله: جدا شدن زن و شوهر در ازدواج موقت، پاسخ شماره ۴۷٫
نمایه: طلاق آخرین راه حل: احترام زن و شوهر به یکدیگر و والدین، پاسخ شماره ۱۶۲٫
نمایه: طلاق یک طرفه از طرف مرد، پاسخ شماره ۲۴۸٫
نمایه: ناشزه: زن و حدود اطاعت از شوهر، پاسخ شماره ۶۴٫
[۱] . توضیح المسائل (المحشی – امام خمینی)، ج ۲، ص ۴۴۹٫
[۲] . برای آگاهی بیشتر به نمایه: (صیغه ۹۹ ساله: جدا شدن زن و شوهر در ازدواج موقت، پاسخ شماره ۴۷) مراجعه فرمایید.
[۳] . طبق نظر آیات عظام امام خمینی، صافی، گلپایگانی، فاضل.
[۴] . همان، ص ۵۲۳؛ سایت دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سیستانی، احکام طلاق.
[۵] . طبق نظر آیات عظام خوئی، نوری، مکارم،
[۶] . ر. ک: نمایه: طلاق آخرین راه حل: احترام زن و شوهر به یکدیگر و والدین، پاسخ شماره ۱۶۲٫
[۷] . استفتاء از دفتر معظم له توسط سایت اسک اسلام، کد استفتاء: ۹۸۱۲۰۲۰۰۶۵٫
[۸] . استفتاء از دفتر معظم توسط سایت اسک اسلام، کد استفتاء: ۷۴۲۳۳٫