سؤال ۶۰: کیفیت خواندن نماز عید فطر و قربان چگونه است؟ آیا خواندن آن بر ما واجب است؟
پاسخ ۶۰: نماز عيد فطر و قربان در زمان حضور امام عليه السلام واجب است و بايد به جماعت خوانده شود و در زمان ما كه امام عليه السلام غايب است، مستحب مى‌باشد و احتياط واجب آن است كه آن را به جماعت نخوانند،[۱] ولى به قصد رجاء مانع ندارد، و چنانچه ولىّ فقيه يا مأذون از طرف او اقامه جماعت نمايد اشكال ندارد.[۲]
وقت نماز عيد فطر و قربان
وقت نماز عید فطر و قربان از اول آفتاب روز عيد است تا ظهر.[۳] مستحبّ است نماز عيد قربان را بعد از بلند شدن آفتاب بخوانند. مستحبّ است نماز عيد قربان را بعد از بلند شدن آفتاب بخوانند و در عيد فطر مستحب است بعد از بلند شدن آفتاب افطار كنند و زكات فطره را هم بدهند، بعد نماز عيد را بخوانند.[۴]
نماز عيد فطر و قربان دو ركعت است كه در ركعت اول بعد از خواندن حمد و سوره، بايد پنج تكبير بگويد و بعد از هر تكبير يك قنوت بخواند و بعد از قنوت پنجم تكبير ديگرى بگويد و به ركوع رود و دو سجده به جا آورد و برخيزد و در ركعت دوم چهار تكبير بگويد و بعد از هر تكبير قنوت بخواند و تكبير پنجم را بگويد و به ركوع رود و بعد از ركوع دو سجده كند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد.[۵]
قنوت نماز عيد فطر و قربان
در قنوت نماز عيد فطر و قربان هر دعا و ذكرى بخوانند كافى است ولى بهتر است اين دعا را به قصد اميد ثواب بخوانند: «اللّٰهُمَّ اهْلَ الْكِبْرِياءِ وَ الْعَظَمَةِ وَ اهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَروتِ وَ اهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَةِ وَ اهْلَ التَّقْوىٰ وَ الْمَغْفِرَةِ اسْأَلُكَ بِحَقِّ هٰذا الْيَوْمِ الَّذِى جَعَلْتَهُ لِلْمُسلِمينَ عيداً وَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاً وَ كَرٰامَةً وَ مَزيداً انْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ انْ تُدخِلَنى في كُلِّ خَيْرٍ أَدْخَلْتَ فيهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ انْ تُخْرِجَنِى مِنْ كُلِّ سُوءٍ اخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً و آلَ مُحَمَّدٍ صَلَوٰاتُكَ عَلَيْهِ وَ عَليْهِمْ اللّٰهُمَّ إِنِّي اسْألُكَ خَيْرَ ما سَأَلَكَ بِهِ عِبٰادُكَ الصَّالِحُونَ وَ اعُوذُ بِكَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبٰادُكَ الْمُخْلَصُونَ».[۶]
نکته: پيش از نماز عيد فطر و قربان، مستحب است سه مرتبه بگويند «الصَّلاة».[۷] و مستحب است که نماز عيد را در فضاى باز بخوانند نه زير سقف.[۸]
تكبيرهاى مستحبى مربوط به عيد فطر
گفتن تكبيرهايى كه در ذيل مى‌آيد، در اين موارد مستحب است:
۱- بعد از نماز مغرب و عشا شب عيد فطر.
۲- بعد از نماز صبح روز عيد فطر.
۳- بعد از نماز ظهر و عصر روز عيد فطر.
۴- بعد از نماز عيد فطر.
اين تكبيرها عبارتند از: اللّٰهُ اكْبَرُ. اللّٰهُ اكْبَرُ. لا إلهَ إلّااللّٰهُ وَ اللّٰهُ اكْبَرُ. اللّهُ اكْبَرُ وَ لِلّٰهِ الْحَمْدُ. اللّٰهُ اكْبَرُ عَلىٰ مٰا هَداٰنَا.
تكبيرهاى مستحبى مربوط به عيد قربان
۱- مستحب است انسان در عيد قربان بعد از ده نماز كه اول آنها نماز ظهر روز عيد و آخر آنها نماز صبح روز دوازدهم است، تكبيرهايى را كه در مسأله قبل گفته شد، بگويد و بعد از آن بگويد: اللّٰهُ اكْبَرُ عَلَىٰ مٰا رَزَقَناٰ مِنْ بَهيمَةِ الأنْعامِ وَ الْحَمْدُ لِلّٰهِ عَلَى مٰا أبْلٰانا.[۹]
برای آگاهی بیشتر به پاسخ های زیر مراجعه فرمایید:
نمایه: اعمال شب و روز عید فطر، پاسخ شماره ۵۹٫
نمایه: اثبات اول ماه قمری با رویت هلال توسط چشم مسلح، پاسخ شماره ۵۸٫
نمایه: زکات فطره: مقدار و موارد پرداخت زکات فطریه، پاسخ شماره ۵۶٫
[۱]. توضيح المسائل (محشى – امام خمينى)، ج۱، ص: ۸۲۴، ذیل مسأله ۱۵۱۶: (اراكى، گلپايگانى، خوئى، فاضل، نورى، سيستانى، تبريزى، مكارم، صافى): مىشود آن را به جماعت يا فرادى خواند. (صافى): ولى احتياط اين است كه به جماعت آن را رجاءً بخواند.
(زنجانى): بنا بر احتياط، آن را به جماعت نخوانند.
[۲] . توضيح المسائل (محشى – امام خمينى)، ج۱، ص: ۸۲۴، م ۱۵۱۶٫
[۳] . همان، م ۱۵۱۷٫
[۴] . همان، م ۱۵۱۷٫
[۵] . همان، ص: ۸۲۵، م ۱۵۱۹٫
[۶] . همان، م ۱۵۲۰٫
[۷] . همان، ص ۵۱۸، م ۹۱۶٫
[۸] . رساله توضیح المسائل (مکارم)، ص ۲۴۵٫
[۹] . توضيح المسائل (امام خمينى)، ص: ۳۲۴، م ۱۴۴۲ و ۱۴۴۳٫