سؤال ۶۸: اگر در مسجد مابین نمازهای واجب مانند مغرب و عشاء تنها فرصت ذکر تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها یا ادای نماز مستحبی مثل غفیله باشد، کدام عمل از ارجحیت بیشتری برخوردار است؟ بعبارت دیگر در صورت تنگی وقت و جهت رسیدن به جماعت عشاء آیا بهتر است به ذکر تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها اکتفا کرد یا اینکه بهتر است از ذکر تسبیحات صرف نظر نموده و غفیله را بجا آورد؟ بنابراین بفرمایید بر اساس احادیث مرتبط و فتاوای مراجع انجام کدام یک از این اعمال مستحبی بین نماز واجب ارجح است: تسبیحات حضرت زهرا یا نماز نافله؟
پاسخ ۶۸: تسبيح حضرت زهرا(س) عبارت است از: (۳۴) مرتبه «اللَّه أكبر»، بعد (۳۳) مرتبه «الحمد للَّه» و بعد از آن (۳۳) مرتبه «سبحان اللَّه». از تعقيبهايى كه بعد از نمازهای پنجگانه خيلى سفارش شده است، تسبيح حضرت زهرا(س) است.[۱]
دربارهٔ فضیلت و ثواب گفتن تسبیح حضرت زهرا (س) روایات زیادی از ائمهٔ معصومین(ع) وارد شده است که به برخی اشاره می شود:
- ابو عبد اللّه صادق (ع) گفت: هركس بعد از نماز فريضه پيش از آن‌كه دو زانو شود، خدا را تسبيح بگويد به آن صورتى كه فاطمۀ زهرا سلام اللّه عليها تسبيح مى‌گفت، به مغفرت خدا نايل مى‌شود. تسبيحات را بايد با اللّه اكبر شروع كند.[۲]
- امام صادق(ع) فرمود: «تسبيح حضرت فاطمه زهرا(س) پس از هر نماز در نزد من از هزار ركعت نماز در هر روز محبوب‌تر است».[۳]
- همچنین آن‌حضرت به ابو هارون مكفوف فرمود: «اى ابو هارون! ما كودكان خود را همان‌گونه كه به نماز فرمان می‌دهيم به تسبيح حضرت زهرا(س) نيز امر می‌كنيم. پس بر اين ذكر مداومت كن، زيرا هر بنده‌اى بر آن مداومت كند تيره‌بخت نمی‌شود».[۴]
- امام باقر(ع) فرمود: «هركس تسبيح حضرت زهرا(س) را بگويد سپس طلب آمرزش كند آمرزيده خواهد شد. اين تسبيح به زبان صد مرتبه است ولى در ميزان عمل هزار تسبيح به شمار می‌رود، و شيطان را دور می‌كند، و خداوند رحمان را خشنود می‌سازد».[۵]
- از حضرت امام محمد باقر علیه‌السلام روایت است که فرمود: خدا به ذکری بهتر از تسبیح فاطمه زهرا مورد پرستش قرار نمی‌گیرد که اگر چیزی افضل از آن بود رسول خدا آن را به فاطمه تعلیم می‌داد.[۶]
نماز غفیله:
يكى از نمازهاى مستحبّى نماز غفيله است كه بين نماز مغرب و عشا خوانده مى‌شود. (و وقت آن بعد از نماز مغرب است تا وقتى كه سرخى طرف مغرب از بين برود) و در ركعت اوّل آن، بعد از حمد بايد به جاى سوره، اين آيه را بخوانند:
«وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغٰاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنٰادىٰ فِي الظُّلُمٰاتِ أَنْ لٰا إِلٰهَ إِلّٰا أَنْتَ سُبْحٰانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظّٰالِمِينَ فَاسْتَجَبْنٰا لَهُ وَ نَجَّيْنٰاهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذٰلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ»
و در ركعت دوم بعد از حمد به جاى سوره، اين آيه را بخوانند:
«وَ عِنْدَهُ مَفٰاتِحُ الْغَيْبِ لٰا يَعْلَمُهٰا إِلّٰا هُوَ وَ يَعْلَمُ مٰا فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ مٰا تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلّٰا يَعْلَمُهٰا وَ لٰا حَبَّةٍ فِي ظُلُمٰاتِ الْأَرْضِ وَ لٰا رَطْبٍ وَ لٰا يٰابِسٍ إِلّٰا فِي كِتٰابٍ مُبِينٍ».
و در قنوت آن بگويند:
«اللّٰهُمَّ إِنِّي اسْأَلُكَ بِمَفاتِحِ الْغَيْبِ الَّتِى لٰا يَعْلَمُهَا الَّا انْتَ انْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ انْ تَفْعَلَ بِي كَذٰا وَ كَذٰا» و به جاى كلمۀ «كذا و كذا» حاجتهاى خود را بگويند.
و بعد بگويند:
«اللّٰهُمَّ انْتَ وَلِىُّ نِعْمَتِى وَ الْقٰادِرُ عَلَى طَلِبَتِى تَعْلَمُ حاجَتِى فَأسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمُ السَّلٰامُ لَمَّا قَضَيْتَهَا لِي».[۷]
پاسخ مراجع عظام در مورد سؤال ذکر شده در بالا به این شرح است:
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):
بهتر بودن مطرح نيست هر كدام داراى فضيلت است و مكلّف مخيّر در انجام هر يك از آن دو است.
دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
همه آنها مانند هم اند ولی رسیدن به نماز جماعت ارجح است.
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
ذکر تسبحات حضرت زهرا (سلام الله علیها) فضیلت بیشتری دارد.[۸]
نتیجه گیری: طبق احادیث وارد شده و برخی از نظرات مراجع، تسبیحات حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) بر نماز مستحبی ارجحیت دارد.
[۱] . کافی، ج ۲، ص ۵۳۶؛ امام خمینی، توضیح المسائل(محشّی)، ج ۱، ص ۶۰۶، م ۱۱۲۲، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.
[۲] . تهذيب الأحكام , ج ۲ , ص ۱۰۵؛ کافی، ج ۳، ص ۳۴۳،
[۳]. شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص ۱۶۳، دار الشریف الرضی للنشر، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.
[۴] . همان.
[۵] . همان.
[۶] . بحارالانوار، ج۴٣، ص۶۴؛ کافی، ج ۳، ص ۳۴۳٫
[۷] . توضیح المسائل (محشی – امام خمینی)، ج ۱، ص ۴۳۰، مسأله ۷۷۵٫
[۸] . استفتاء از دفاتر معظم له