سؤال ۱۵۰: لطفا استبراء و حکم رطوبت بعد از غسل جنابت را توضیح دهید؟ آیا رطوبتی که بعد از غسل جنابت خارج می شود باید نشانه های منی را داشته باشد تا نجس باشد؟ اگر شخص جنب بدون بول کردن غسل کند و بعدا از او رطوبتی خارج شود که نداند بول است یا منی، آیا باید مجددا غسل جنابت کند؟ نحوه انجام استبراء و حکم شک در اینکه آیا استبراء انجام شده یا نه را نیز توضیح دهید؟ با تشکر
پاسخ ۱۵۰: مستحبّ است انسان بعد از بيرون آمدن منى بول كند، و اگر نکند و بعد از غسل رطوبتى از او بيرون آيد، كه نداند منى است يا رطوبت ديگر، حكم منى را دارد.[۱]
كسى كه استبراء نكرده اگر به واسطۀ آن كه مدتى از بول كردن او گذشته، يقين كند بول در مجرىٰ نمانده است و رطوبتى ببيند و شك كند پاك است يا نه، آن رطوبت پاك مى‌باشد، وضو را هم باطل نمى‌كند.[۲]
براى زن استبراء از بول نيست و اگر رطوبتى ببيند و شك كند پاك است يا نه، پاك مى‌باشد، وضو و غسل او را هم باطل نمى‌كند.[۳]
ضمیمه: پاسخ مراجع عظام تقلید در مورد دیدن رطوبت بعد از غسل جنابت به شرح زیر می باشد.
حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی: مستحب است انسان بعد از بيرون آمدن منى بول كند، و اگر بول نكند و بعد از غسل رطوبتى از او بيرون آيد كه نداند منى است يا رطوبت ديگر، حكم منى را دارد.[۴]
حضرت آیت الله العظمی خامنه ای: هرگاه فردی بعد از خروج بول، استبرا نکند و وضو بگیرد، و سپس رطوبتی که مردد بین بول و منی است از او خارج شود واجب است برای تحصیل یقین به طهارت از حدث، هم غسل کند و هم وضو بگیرد.[۵]
آیت الله العظمی مکارم شیرازی: مستحبّ است انسان بعد از بيرون آمدن منى بول كند تا ذرّات باقى مانده خارج شود و اگر بول نكند و بعد از غسل رطوبتى از او بيرون آيد، كه نداند منى است يا رطوبت ديگر، حكم منى دارد.[۶]
آیت الله العظمی زنجانی: چنانچه فاصله غسل با بيرون آمدن منى كم باشد به طورى كه احتمال دهد كه رطوبت از بقاياى منى سابق باشد، در این صورت حكم منى را دارد، ولى اگر به جهتى هم چون طول مدت، اطمينان دارد كه از منى سابق چيزى نمانده، و احتمال دهد رطوبت مشکوک منی جدید است، حكم منى را ندارد و اگر بول نكرده باشد و پس از غسل بول نمايد چنانچه احتمال دهد كه همراه بول بقاياى منى خارج شده حكم منى بار مى‌شود، مگر بقاياى منى چنان در بول مستهلك شده باشد كه به مجموع رطوبت خارج شده بول بگويند.[۷]
اگر پيش از انجام دادن غسل، بول كرده باشد، اين آب پاك است و غسل ندارد و در غير اين صورت حكم منى را دارد.[۸]
حضرت آیت الله العظمی سید محمد صادق روحانی: باسمه جلت اسمائه; چنانچه رطوبت مشتبه باشد; حكم جنابت دارد.[۹]
حضرت آیت الله العظمی تبریزی (ره): اگر شخص جنب شده باشد و پس از جنابت بول نكرده و غسل نموده و مدتى نگذشته كه رطوبت از مجرا خارج شده باشد، در اين صورت رطوبت مشكوك بين منى و غير آن نجس بوده و غسل جنابت واجب است؛ و اگر رطوبت پس از بول خارج شده و استبراء نكرده، حكم بول دارد و نجس است، و الله العالم.[۱۰]
حضرت آیت الله العظمی سبحانی: مستحب است انسان بعد از بيرون آمدن منى، بول كند و اگر بول نكند و بعد از غسل رطوبتى از او بيرون آيد، كه نداند منى است يا رطوبت ديگر، حكم منى دارد.[۱۱]
حضرت آیت الله العظمی صافی: اگر مايع لزج مذكور علامت منى نداشته باشد و بعد از استبراء باشد و احتمال اينكه بول باشد منتفى باشد پاك است و غسل هم لازم ندارد حتى وضو و غسل را هم باطل نميكند ولى اگر استبراء نكرده باشيد و يا احتمال بدهيد كه مايع مذكور بول باشد مايع مذكور محكوم به نجاست و مبطل وضو است و اگر علامت منى در آن باشد موجب غسل است ولى عرق آن نجس نيست.[۱۲] لذا مستحب است انسان بعد از بيرون آمدن منى، بول كند و اگر بول نكند و بعد از غسل رطوبتى از او خارج شود كه نداند منى است يا رطوبت ديگر، حكم منى دارد.[۱۳]
حضرت آیت الله العظمی بهجت (ره): اگر پس از جنابت و قبل از غسل بول كرده و سپس غسل نموديد و يا اگر نمى‌توانستيد بول كنيد استبراء كرده و سپس غسل كرده‌ايد و پس از آن رطوبت مشكوكى كه انسان نمى‌داند بول است يا منى خارج شده، حكم بول دارد و در غير اين صورت حكم منى داشته و بايد مجدداً غسل نماييد.[۱۴]
حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی (ره): هرگاه پس از خروج منى و قبل از استبراء به بول غسل نمايد و پس از غسل رطوبتى خارج شود كه نداند منى است يا وذى، محكوم به نجاست است و نيز بايد مجددا غسل نمايد، و اگر بداند كه فقط وذى است و منى با آن خارج نشده، طاهر است و غسل هم لازم نيست.[۱۵]
حضرت آیت الله العظمی فاضل (ره): مستحب است انسان بعد از بيرون آمدن منى بول كند و اگر بول نكند و بعد از غسل رطوبتى از او خارج شود كه نداند منى است يا رطوبتِ ديگر، حكم منى دارد.[۱۶]
حضرت آیت الله العظمی فیاض: استبراى به بول از شرائط صحت غسل محسوب نمى‌شود اما اگر آن را ترك نمايد و بعد رطوبت مشتبه به منى از او خارج شود، بايد دوباره غسل كند اگر چه استبراى به خرطات[۱۷] كرده باشد، مگر آنكه علم پيدا كند كه ديگر در مجرى، منى وجود ندارد.[۱۸] اگر بعد از غسل، بول كند ولى قبل از آن بول نكرده باشد، اگر چه احتمال بدهد با بول منى خارج شده، اعاده غسل لازم نيست.[۱۹] اگر رطوبت مشتبه بين بول و منى بعد از استبراى به بول و خرطات خارج شود، چنانچه از حدث اكبر و اصغر پاك باشد، بايد هم غسل وهم وضو بگيرد، اما چنانچه حدث اصغر از او سر زده باشد، فقط بايد وضو بگيرد.[۲۰] اگر بعد از غسل رطوبتى مشتبه خارج شود وشك كند استبرا به بول نموده است يا نه، بايد غسل را اعاده كند.[۲۱]
تعریف استبراء
«استبراء» عمل مستحبّى است كه مردها بعد از بيرون آمدن بول انجام مى‌دهند و آن داراى اقسامى است و بهترين آنها اين است كه بعد از قطع شدن بول، اگر مخرج غائط نجس شده، اول آن را تطهير كنند، بعد سه دفعه با انگشت ميانۀ دست چپ از مخرج غائط تا بيخ آلت بكشند و بعد شست را روى آلت و انگشت پهلوى شست را زير آن بگذارند و سه مرتبه تا ختنه‌گاه بكشند و پس از آن سه مرتبه سر آلت را فشار دهند.[۲۲]
فائده استبراء
فائدۀ استبراء از بول اين است كه مجرىٰ را از بول پاك مى‌كند يعنى اگر آب مشكوكى بعد از آن خارج شود، پاك است و وضو را هم باطل نمى‌كند، امّا اگر استبراء نكرده بايد وضو را اعاده كند و محلّ را بشويد. فائدۀ استبراء از منى اين است كه اگر رطوبت مشكوكى از او خارج شود و نداند منى است يا يكى از آبهاى پاك، غسل ندارد، و اگر استبراء نكند و احتمال دهد ذرّات منى در مجرىٰ باقى بوده و همراه بول يا رطوبت ديگرى خارج شده بايد دوباره غسل كند.[۲۳]
شک در انجام استبراء
اگر انسان شك كند استبراء كرده يا نه، و رطوبتى از او بيرون آيد كه نداند پاك است يا نه، نجس مى‌باشد. و چنانچه وضو گرفته باشد باطل مى‌شود، ولى اگر شك كند استبرائى كه كرده درست بوده يا نه، و رطوبتى از او بيرون آيد كه نداند پاك است يا نه، پاك مى‌باشد؛ وضو را هم باطل نمى‌كند.[۲۴]
برای آگاهی بیشتر پاسخ های زیر را مطالعه فرمایید:
نمایه: حکم خروج منی باقی مانده در مجرا، پاسخ شماره ۱۳٫
نمایه: نشانه های منی و متمایل شدن آن به رنگ زرد در مردان، پاسخ شماره ۱۰٫
نمایه: غسل هایی که کفایت از وضو می کند، پاسخ شماره ۹۷٫
نمایه: مانع بودن کاشت ناخن برای غسل و وضو، پاسخ شماره ۳٫
نمایه: مبطلات وضو و غسل: حالاتی که تماس زن و شوهر وضو را باطل می کند، پاسخ شماره ۶٫
نمایه: وضوی جبیره: لاک زدن روی ناخن دست و پا، پاسخ شماره ۷۲٫
نمایه: خالکوبی: شک و اطمینان از نبود مانع در اعضاء وضو، پاسخ شماره ۶۲٫
[۱] . توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج ۱، ص ۲۱۰، مسأله ۳۴۸٫
[۲] . همان، ص ۶۴، مسأله ۷۵٫
[۳] . همان، مسأله ۷۷٫
[۴] . توضیح المسائل وحید، ص ۶۹، مسأله ۳۵۴٫
[۵] . رساله آموزشی ۱، احکام تخلی و نجاسات، استبراء.
[۶] . توضیح المسائل مراجع (محشی – امام خمینی)، ج ۱، ص
[۷] . همان.
[۸] . توضيحالمسائل مراجع، م ۳۴۸؛ وحيد، توضيحالمسائل، م ۳۵۴ ؛ نورى، توضيحالمسائل، م ۳۴۹ ؛ دفتر: خامنهاى.
[۹] . پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی سید صادق روحانی (مد ظله العالی)، کد استفتاء: ۱۸۳۲۲-۵۶.
[۱۰] . استفتاءات جدید تبریزی، ج ۱، ص ۵۴، مسأله ۲۴۱٫
[۱۱] . رساله توضیح المسائل (سبحانی)، ص ۱۶۰، مسأله ۲۹۴٫
[۱۲] . جامع الاحکام (صافی)، ج ۱، ص ۴۱، مسأله ۱۲۵٫
[۱۳] . احکام نوجوانان (صافی)، ص ۶۰، مسأله ۱۱۹٫
[۱۴] . استفتاءات (بهجت)، ج۱، ص ۲۳۵-۲۳۶، مسأله ۸۴۶٫
[۱۵] . مجمع المسائل گلپایگانی، ج ۴، ص ۴۹، مسأله ۱۱۸٫
[۱۶] . احکام جوانان (فاضل)، ص ۸۶، مسأله ۱۳۱؛ رساله توضیح المسائل (فاضل)، ص ۵۷، مسأله ۳۴۹٫
[۱۷] . استبراء به خرطات به همان استبراء معمولى گفته مى‌شود كه بعد از بول مستحب است آن را انجام دهد.
[۱۸] . رساله توضیح المسائل فیاض، ص ۶۲، مسأله ۲۰۲٫
[۱۹] . همان، مسأله ۲۰۳٫
[۲۰] . همان، مسأله ۲۰۴٫
[۲۱] . همان، مسأله ۲۰۶٫
[۲۲] . توضیح المسائل (محشی – امام خمینی)، ج ۱، ص ۶۲، مسأله ۷۲٫
[۲۳] . همان، ص ۶۳-۶۴٫
[۲۴] . همان، ص ۶۴٫