سؤال ۹۷: غسل هایی که کفایت از وضو می کند و می شود با آن نماز خواند را نام ببرید؟ آیا وضو گرفتن بعد از غسل جنابت اشکال دارد؟

پاسخ ۹۷: طبق نظر اکثر مراجع فردی که غسل جنابت انجام داده نباید برای نماز وضو بگیرد اما در اینکه دیگر غسل های واجب و یا مستحبی کفایت از وضو می کند یا خیر نظرات متفاوتی به شرح زیر وجود دارد. بیشتر

سؤال ۷۲: اگر خانمی به ناخن خود نوعی لاک زده که امکان پاک کردن آن پاک وجود ندارد آیا می تواند وضوی جبیره بگیرد یا تیمم؟

پاسخ ۷۲: یکی از شرط های (شرط سیزدهم) وضو این است که در اعضاى وضو مانعى از رسيدن آب نباشد.[۱] چرا که خالق علیم و حکیم در آیه ۶ سوره مبارکه مائده مؤمنین را فرمان داده است: چون خواهند برای نماز برخیزند، صورت و دست ها را تا آرنج بشویند و سر و پاهای خویش را تا برآمدگی پا مسح کنند. بیشتر

سؤال ۶۲: آیا باید قبل از هر بار وضو گرفتن یک بار تمام اعضای وضو را بررسی کرد؟ در حالی که این کار نه بین مردم رایج است و نه عقلانی به نظر می رسد. از طرف دیگر نمی شود شخص در حالی نمازش را بخواند که می داند شاید قبول نباشد یا بعداً بخواهد دوباره بخواند و کاری هم نتواند انجام دهد. نظرتان در مورد یافتن مانع بعد از وضو و نیز توضیحاتی در خصوص خالکوبی، رنگ و جوهر بدهید که اینها از جمله موانع برای وضو و غسل بحساب می آیند؟

پاسخ ۶۲: اگر انسان شك كند كه به اعضاى وضوى او چيزى چسبيده يا نه، چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد؛ مثل آن كه بعد از گِل‏كارى شك كند گِل به دست او چسبيده يا نه، بايد وارسى كند، يا به قدرى دست بمالد كه اطمينان پيدا كند كه اگر بوده برطرف شده يا آب به زير آن رسيده است‏.”[۱]

بنابراین چون در وضو لازم است آب به همۀ اعضاء وضو برسد، کسی هم که به هر دلیل قسمتی از پوست اعضای بدنش كنده شده اما هنوز کاملاً جدا نشده است و گاهى به بدن مى‏چسبد و گاهى فاصله پیدا می کند، بايد آن را قطع كند يا در هنگام وضو دقت کند که آب به زير آن برسد. اما لازم نیست که همیشه قبل از وضو تمام اعضای وضو از عدم وجود مانع بررسی گردد بلکه تنها در مواردی که احتمال عقلائی وجود مانعی در اجزاء وضو می دهد ابتداء باید از نبودن آن اطمینان حاصل نموده و سپس وضو گرفت.

در چنین مواردی که شخص مى‌داند چيزى به اعضاء وضو چسبيده ولى شك دارد كه از رسيدن آب جلوگيرى مى‌كند يا نه، بايد آن را برطرف كند يا آب را به زير آن برساند.[۲]

مانع پیش از وضو:

اگر پيش از وضو بداند كه در بعضى از اعضاى وضو مانعى از رسيدن آب هست و بعد از وضو شك كند كه در موقع وضو آب را به آنجا رسانده يا نه، وضوى او صحيح است، ولى اگر بداند كه موقع وضو ملتفت آن مانع نبوده، بايد دوباره وضو بگيرد.[۳]

مانع بعد از وضو:

اگر بعد از وضو چيزى كه مانع از رسيدن آب است در اعضاى وضو ببيند و نداند موقع وضو بوده يا بعد پيدا شده، وضوى او صحيح است، ولى اگر بداند كه در وقت وضو ملتفت آن مانع نبوده، احتياط واجب آن است كه دوباره وضو بگيرد.[۴]

اگر بداند كه قبل از وضو چيزى به اعضاى وضو چسبيده بود و بعد از وضو شك كند كه آن را در حال وضو از بين برده و يا آب را به زير آن رسانيده يا نه؛ چنانچه احتمال دهد كه در حال وضو به آن مانع التفات داشته، وضوى آن صحيح است.

همچنین اگر بعد از وضو ببيند كه چيزى به اعضاى وضو چسبيده، ولى نداند كه بعد از وضو پيدا شده يا قبل از آن، وضوى او صحيح است.[۵]

وجود رنگ روی ناخن و مسح بر روی جوراب:

در صورتى كه رنگ داراى جرم باشد، مانع از رسيدن آب به ناخن مى‌باشد و وضو باطل است و مسح بر جوراب هر قدر هم نازك باشد، صحيح نيست.[۶]

آیا جوهر از موانع است؟

اگر جوهر داراى جرم بوده و مانع از رسيدن آب به پوست شود، وضو باطل است، و تشخيص اين موضوع بر عهدۀ مكلّف مى‌باشد.[۷]

خالکوبی:

اگر خالكوبى مجرد رنگ باشد و يا در زير پوست بوده و بر ظاهر پوست چيزى كه مانع از رسيدن آب بر آن شود، وجود نداشته باشد، وضو و غسل و نماز صحيح است.[۸]

امام خمینی (ره): خال‌ها كه زير پوست قرار دارد مانع از صحت وضوء و غسل نيست.

آیت الله بهجت (ره): خالکوبی مانع وضوء نیست.[۹]

آیت الله تبریزی (ره): برای وضو اشکالی ندارد.[۱۰]

آیت الله مکارم: خالکوبی مشکلی برای وضوء ایجاد نمی کند.[۱۱]

برای آگاهی بیشتر به پاسخ های زیر مراجعه فرمایید:

نمایه: مانع بودن کاشت ناخن برای غسل و وضو، پاسخ شماره ۳٫

نمایه: مبطلات وضو و غسل: حالاتی که تماس زن و شوهر وضو را باطل می کند، پاسخ شماره ۶٫

نمایه: لمس خطوط قرآن و اسماء متبرکه بدون وضو، پاسخ شماره ۳۱٫

نمایه: وضو و غسل و حج با تاتو و خالکوبی، پاسخ شماره ۵٫

[۱] توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج‏۱، ص: ۱۷۷، مسأله ۲۹۳

[۲] . همان، ص ۱۷۶، مسأله ۲۹۰٫

[۳] . همان، مسأله ۲۹۵٫

[۴] . همان، مسأله ۲۹۷٫

[۵] . نجاة العباد (امام خمينى)، ص: ۲۳، مساله های: ۹-۱۲٫

[۶] . همان، ص ۲۰۱، س ۱۱۴٫

[۷] . همان، ص ۲۰۴، س ۱۴۱٫

[۸] . همان، ص ۲۰۵، س ۱۴۴؛ اجوبه الاستفتائات، ص ۲۸، س ۱۴۴٫

[۹] . استفتائات بهجت، ج ۱، ص ۱۸۳، م ۶۴۲٫

[۱۰] . استفتائات تبریزی، ج ۱، ص ۴۷٫

[۱۱] استفتائات مکارم، ج ۱، ص ۳۶٫

سؤال ۳۱: اگر به خط قرآن بدون وضو دست بزنیم به این نیت که آن را کتاب علمی یا کتابی برای نقل داستان بدانیم (مثلا در مقام نقل داستان حضرت یوسف دست به خط آن بزنیم به عنوان کتاب علمی تاریخی و نه قرآن) اشکال دارد؟ اگر سهواً بدون وضو به قرآن دست زدیم اشکال دارد؟

پاسخ ۳۱: مسّ نمودن خطّ قرآن؛ يعنى رساندن جايى از بدن به خطّ قرآن براى كسى كه وضو ندارد، حرام است. ولى اگر قرآن را به زبان فارسى يا به زبان ديگر ترجمه كنند مسّ آن اشكال ندارد.[۱]

همچنین در خصوص کسی که وضو ندارد، حرام است[۲] اسم خداوند متعال را به هر زبانى که نوشته شده باشد مسّ نمايد و بنا بر احتياط واجب، مسّ اسم مبارك پيغمبر (ص) و امامان (ع) و حضرت زهرا (س) نیز دارای همین حکم است‏. البته برخی از فقها، این مسئله را بنابر احتیاط مستحب می‌دانند.[۳]

ولی مس حاشیه یا جلد قرآن حرام نبوده، بلکه مستحب است، برای مس حاشیه قرآن وضو گرفته شود[۴] و این کار تنها برای جُنب کراهت دارد.[۵]

در الفاظ و كلمات مشترک بین قرآن و غیر قرآن، ملاک آن است كه مجموع كلمات چیده شده در كنار هم، عرفاً قرآن محسوب شود و قصد نویسنده در آن اثری ندارد. البتّه بعد از جدایی این كلمات یا حروفِ قرآنی از هم، لازم است احتیاط شود یعنی اگر قبلاً عبارت در نظر عرف، قرآنی بوده و الآن به سبب قطعه قطعه شدن و جدا شدن اجزای آن از یکدیگر، در عرف، قرآن محسوب نشود، احتیاط لازم است باز هم فرد بدون وضو، بدن را به آن نرساند.

مس غیر خطّ قرآن مثل بین سطرها، ورق و جلد و غلاف آن بدون وضو حرام نیست ولی كراهت دارد. همچنین آویزان نمودن قرآن به گردن یا لباس و حمل آن در صورتی كه خطوط قرآن با بدن تماس مستقیم نداشته باشد، بدون وضو مكروه است.

حکم حرام بودن مسّ خطّ قرآن مخصوص افراد مکلّف است. بنابراین جلوگیری بچه و دیوانه از مسّ خط قرآن، واجب نیست ولی اگر مسّ نمودن ‌آنان بی‌احترامی و هتک حرمت قرآن – مثل پاره كردن یا نشستن روی قرآن یا نجس‌كردن آن – باشد، باید از آن‌‌جلوگیری كنند و دادن قرآن به اطفال برای آموزش و مانند آن بی‌اشكال است؛ هرچند بدانند اطفال بدون وضو آن را مس می‌كنند بلكه سبب شدن در مسّ خطّ قرآن توسّط اطفال، مثل اینكه دست طفل را گرفته و بر خط قرآن قرار دهد، در صورت عدم هتک، جایز است.[۶]

در هر حال اگر سهواً بدون وضو به قرآن یا اسامی متبرکه دست زدید اشکال ندارد.

[۱]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج‏۱، ص۱۸۶، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.

[۲]. آیات عظام خوئى، سيستانى، زنجانى، تبريزی: (بنا بر احتياط واجب حرام است ..).

[۳]. آیات عظام خوئى، سيستانى، تبريزى اراكى، نورى همدانی، شبیری زنجانى:(بنابر احتیاط مستحب)؛ آیت الله مکارم: (اگر هتک حرمت و بى‌احترامى باشد حرام است)؛ همان، ص ۱۸۷٫

[۴]. همان، ص ۱۸۸٫

[۵]. همان، ص۲۱۴٫

[۶] . سایت رسمی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سیستانی، وضو.

سؤال ۱۳: اگر شخص جلوی خروج منی را بگیرد و منی خارج نشود، ممکن است منی در مجاری ادرار باقی بماند و هنگام ادرار خارج شود ؟ در آن صورت باید غسل کرد؟ حکم خروج منی باقی مانده در مجرا چیست؟

جواب ۱۳: حضرت امام خمینی (ره) و دیگر مراجع تقلید فرموده اند: “اگر منى از جاى خود حركت كند و بيرون نيايد، يا انسان شك كند كه منى از او بيرون آمده يا نه، غسل بر او واجب نيست.”[۱]

بنابراین اگر انسان از خروج منی جلوگیری کرده و پس از مدتی بول کند؛ اگر یقین دارد که منی از او خارج شده است لازم است غسل جنابت نماید، ولی اگر یقین ندارد که همراه بول، منی خارج شده، غسل واجب نمی شود.

لازم به تذکر است در مواردی که انسان شک دارد که منی از او خارج شده است یا نه، می توانداحتیاطاً غسل جنابت کند ولی باید برای خواندن نماز وضو هم بگیرد.

برای آگاهی بیشتر به نمایه زیر مراجعه فرمایید:

نمایه: نشانه های منی و متمایل شدن آن به رنگ زرد در مردان، پاسخ شماره ۱۰٫

[۱] .  توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج ‏۱، ص ۲۱۱ ،مسأله ۳۵۲؛ سایت رسمی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سیستانی، احکام جنابت.

سؤال ۱۰: نشانه های منی و متمایل شدن آن به رنگ زرد در مرد چیست؟ زیاد شدن ترشحات مرد هنگام بازی با همسرش نیاز به غسل دارد؟

پاسخ ۱۰: علایم و نشانه های تشخیص منی طبق دیدگاه های فقها چنین است:

همه ی مراجع عظام (به جز آیات عظام بهجت، صافی و مکارم): خروج منی در مردی که سالم است و مریض نمی باشد، دارای سه نشانه است: ۱٫ همراه با شهوت باشد. ۲٫ با جستن بیرون آید. ۳٫ بدن سست شود. اگر هیچ یک از نشانه های سه گانه و یا یکی از آنها را نداشت[۱]، حکم به منی نمی شود؛ مگر آن که از راه دیگری یقین کند که منی است.[۲] این در انسان های سالم شرط است، اما در انسان های مریض و زن یک علامت کافی است.[۳] بیشتر

سؤال ۶: در چه حالاتی تماس زن و شوهر باعث شکستن وضو می شود؟ آیا هنگامی که وضوء گرفته ایم لمس کردن و دست زدن به همسرمان حرام است؟

پاسخ ۶: هفت چيز وضو را باطل مى‏كند: اول: بول. دوم: غائط.سوم: باد معده و روده كه از مخرج غائط خارج شود. چهارم: خوابى كه به واسطه آن  چشم نبيند و گوش نشنود، ولى اگر چشم نبيند و گوش بشنود وضو باطل نمى‏شود. پنجم: چيزهايى كه عقل را از بين مى‏برد، مانند ديوانگى و مستى و بى‏هوشى. ششم: استحاضه زنان. هفتم: كارى كه براى آن بايد غسل كرد مانند جنابت.[۱]

بنا بر این در صورتی که تماس زن و شوهر در حدی باشد که هیچ یک از موارد بالا اتفاق نیفتاده باشد  موجب نقض وضوء نمی گردد. و آبهایی که در چنین مواقعی از انسان خارج می شود محکوم به طهارت است. (تنها بول و منی نجس هستند و خروج شان موجب بطلان وضوء می شوند.

اما اگر انسان جماع كند و به اندازه ختنه ‏گاه يا بيشتر داخل شود، در زن باشد يا در مرد در قُبُل باشد يا در دُبُر، بالغ باشند يا نابالغ اگر چه منى بيرون نيايد، هر دو جنب شده و می بایست غسل کنند. مگر زمانی که شك كنند به مقدار ختنه گاه داخل شده است يا خیر، که در این صورت غسل بر آنها واجب نيست[۲]، و به تبع، وضوء نیز نقض نمی گردد.

لازم به ذکر است که جنابت از دو راه حاصل می شود:

۱) نزدیکی و آمیزش جنسی، اگرچه منی بیرون نیاید.

۲) بیرون آمدن منی، (حتی بدون دخول) چه در خواب باشد یا بیداری، کم باشد یا زیاد، با شهوت باشد یا بی شهوت، با اختیار باشد یا بی اختیار.[۳]

طبق نظر اکثر فقها رطوبتی که از زنها خارج می شود، اگر همراه با شهوت (در حد ارگاسم و اوج لذت جنسی) باشد درحکم منی است و باید غسل جنابت کند.[۴]

بنا بر این واجب است بعد از هر مقاربت و نزدیکی زن و مرد غسل جنابت انجام دهند چه از آنها منی خارج شود یا نشود.

توضیح بیشتر آن که غسل جنابت به خودی خود واجب نیست، اما برای انجام کارهایی که شرط آنها داشتن طهارت است، مانند: نماز، داخل شدن مسجد، دست زدن به خط قرآن و… غسل جنابت واجب می شود[۵].

[۱] توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج‏۱، ص: ۱۸۸

[۲] . توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج‏۱، ص۲۱۰٫

[۳]. توضیح المسائل مراجع، م۳۴۵؛ وحید، توضیح المسائل، م ۳۵۱؛ وحید، توضیح المسائل، م ۳۵۱؛ نوری، توضیح المسائل، م ۳۴۶ و خامنه ای، اجوبة الاستفتاءات، احکام غسل جنابت.

[۴]. توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص ۲۰۸، مسئله ی ۳۴۶٫

[۵]. توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج‏۱، ص: ۲۱۴، مسأله ۳۵۷٫

سؤال ۵: آیا تاتو و خالکوبی برای وضو و غسل و انجام اعمال حج، اشکالی ایجاد می کند؟ حکم وضو و غسل و حج با تاتو و خالکوبی چیست؟

پاسخ ۵: اکثر مراجع تقلید در خصوص خالکوبی فرموده اند: اگر خالكوبى مجرد رنگ باشد و يا در زير پوست بوده و بر ظاهر پوست چيزى كه مانع از رسيدن آب بر آن شود، وجود نداشته باشد، وضو و غسل و نماز صحيح است[۱]. مگر زمانیکه مانع مذکور روی پوست بوده و دارای جرم است به نحوی که مانع از رسیدن آب به پوست شود[۲]؛ در این صورت می بایست ابتداء مانع را برطرف و سپس اقدام به غسل یا وضو کرد.

بنابراین؛ اگر تاتو ، جرم داشته باشد و مانع از رسيدن آب وضوء و غسل به بدن شود بايد قبل از وضوء يا غسل برطرف شود[۳]. در غیر این صورت اگر همانند خالکوبی و زیر پوست باشد که مانع از رسیدن آب بر آن نشود اشکالی ندارد. و انجام اعمالی از حج مانند طواف و نماز طواف که نیاز به طهارت (وضوء و غسل) دارد ، در چنین حالتی صحیح است.

[۱] . توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج‏۱، ص: ۲۰۵٫

[۲] . همان، ص: ۲۰۱٫

[۳] . مجمع المسائل (للگلپايگاني)، ج‏۱، ص: ۶۵٫

سؤال ۳: احکام کاشت ناخن برای غسل و وضو چیست؟ بنده احساس نیاز به کاشت ناخن مصنوعی می کنم چون مقید به نماز و روزه و واجبات شرعی هستم. بفرمایید چگونه می توانم این کار را انجام دهم در حالی که نماز و وضو و غسلم درست باشد؟ در حالی که بسیار مشتاق هستم…چرا یک خانم مسلمان و مقید نمی تواند از متد های جدید زیبایی استفاده کند؟ با تشکر.

پاسخ ۳: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است: [۱] بیشتر