سؤال ۶۶: اگر در نماز جماعت امام با زاويه اي حدود سي درجه بايستد آيا بر نماز گزاران هم واجب است كه با همين زاويه بايستند. با توجه به اينكه اختلاف درجه قبله تا سي درجه اشكالي ندارد؟ در اين صورت بايد صفوف نماز با اين زاويه باشد يا هر كسي مي تواند سر جاي خود سي درجه بايستد؟

پاسخ ۶۶: یکی از مبطلات نماز این است که نماز گزار عمداً يا از روى فراموشى، از قبله انحراف پيدا كند. يعنى اين كه پشت به قبله يا به طرف راست يا چپ قبله برگردد، بلكه اگر نماز گزار عمداً به قدرى برگردد كه نگويند او رو به قبله است (حتى اگر به طرف راست يا چپ نرسد)، نماز او باطل مى‌شود.[۱]

اگر در بين نماز فهميد كه از قبله منحرف است پس اگر انحراف در بين‌ ‌طرف راست و چپ او بوده و قبله در جهت پشت قرار نگرفته باشد به طرف قبله متوجه مى‌شود و بقيه نمازش را مى‌خواند و صحيح است ولى اگر پشت به قبله بوده و يا كاملًا به طرف راست يا چپ بوده نماز را قطع مى‌كند و دوباره رو به قبله نماز مى‌خواند.[۲]

نظر دفاتر مراجع عظام تقلید در مورد سؤال ذکر شده در بالا به شرح زیر است:

دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):

نماز را بايد به طرف قبله خواند و انسان نمى‌تواند عمداً با انحراف سى درجه از قبله نماز بخواند.[۳]

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):

باید رو به قبله بایستند و انحراف بیش از سه یا چهار درجه جایز نیست.[۴]

دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):

صفوف نماز جماعت بايد در جهت قبله باشد و ايستادن كج و معوج خلاف فلسفه نماز جماعت است و تعديل صفوف يكى از مستحبات نماز جماعت است.

بنابراین مأمومین وظیفه دارند که امام جماعت را متوجه کنند تا در جهت قبله نماز بخواند.[۵]

برای آگاهی بیشتر در این مورد به پاسخ زیر مراجعه فرمایید:

نمایه: حکم نمازهای خوانده شده با اشتباه در جهت قبله، پاسخ شماره ۶۳٫

[۱] . توضیح المسائل امام خمینی، ص ۲۴۸، مسأله ۱۰۸۴٫

[۲] . توضيح المسائل (محشى – امام خمينى)، ج‌۱، ص: ۴۳۵، بهجت، مسأله ۶۵۹٫

[۳] . برای آگاهی بیشتر به: پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله العظمی خامنه ای، اجوبه الاستفتائات، بحث قبله مراجعه فرمایید.

[۴] . برای آگاهی بیشتر به: پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی، مبحث انحراف از جهت قبله در نماز مراجعه فرمایید.

[۵] . برای آگاهی بیشتر به: پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سیستانی، کتب فتوایی، مبطلات نماز مراجعه فرمایید.

سؤال ۶۳: با سلام. اگر شخصی جهت قبله را از طرق مختفلی مانند سایت های اینترنتی یا اپلیکشن های مرتبط تعیین کند و چند ماهی را به همین جهت نماز خوانده باشد، اما بعد از دو ماه که متوجه می شود ظاهراً آن سایت مختصات جغرافیائی این خانه را اشتباه در نظر گرفته یا آن به فرد به اشتباه جهت قبله را تعیین کرده است، بفرمایید که حکم نمازهای ایشان چگونه است؟ آیا باید نمازهای خوانده شده خود (که بر طبق درجه اختلافش با قبله اداء شده بود) را قضا کند؟ و یا آن که نیازی به اعاده نیست؟ با تشکر

پاسخ ۶۳: كسى كه مى‌خواهد نماز بخواند، بايد براى پيدا كردن قبله كوشش نمايد، تا يقين كند كه قبله كدام طرف است (و مى‌تواند به گفتۀ دو شاهد عادل كه از روى نشانه‌هاى حسى شهادت مى‌دهند يا به قول كسى كه از روى قاعدۀ علمى قبله را مى‌شناسد و محل اطمينان است عمل كند) و اگر اينها ممكن نشد بايد به گمانى كه از محراب مسجد مسلمانان يا قبرهاى آنان يا از راههاى ديگر پيدا مى‌شود عمل نمايد حتى اگر از گفتۀ فاسق يا كافرى كه به واسطۀ قواعد علمى قبله را مى‌شناسد گمان به قبله پيدا كند كافى است.[۱]

اگر براى پيدا كردن قبله وسيله‌اى ندارد، يا با اين كه كوشش كرده گمانش به طرفى نمى‌رود، چنانچه وقت نماز وسعت دارد بايد چهار نماز به چهار طرف بخواند و اگر به اندازۀ چهار نماز وقت، بايد به اندازه‌ى كه دارد نماز بخواند مثلا فقط به اندازۀ يك نماز وقت دارد، بايد نماز طرفى كه مى‌خواهد بخواند. و بايد نمازها را طورى بخواند كه يقين كند يكى از آنها رو به قبله بوده يا اگر از قبله كج بوده، به طرف دست راست و دست چپ قبله نرسيده است.[۲]

اما اگر فردی متوجه شود که برخی از نمازهایی که خوانده در جهت قبله نبوده است، از دو حال خارج نیست:

اگر طبق دليل معتبرى به يك طرف (به عنوان قبله) نماز بخواند‌سپس روشن شود كه آن طرف قبله نبوده است چنانچه انحراف از قبله مابين طرف راست و چپ نمازگزار باشد نمازش صحيح است. و اگر در اثناى نماز متوجه اشتباه و انحراف از قبله شود، آنچه كه خوانده گذشته و در بقيۀ نماز بايد رو به قبله بايستد و فرقى بين بقاء وقت و عدم آن نيست. و چنانچه انحراف از قبله بيش از حد ما بين راست و چپ او باشد، اگر وقت باقى است بايد نماز را اعاده كند و اگر وقت گذشته، چيزى بر او نيست اگر چه معلوم شود پشت به قبله نماز خوانده است. البته احتياط مستحب آنست كه در صورتى كه پشت به قبله نماز خوانده بلكه اگر چه پشت به آن نبوده، قضا نمايد. و اگر چنانچه در اثناى نماز متوجه انحراف از قبله به بيش از حد مابين راست و چپ شود در صورتى كه وقت و لو براى يك ركعت داشته باشد، بايد نمازش را رها كرده و رو به قبله اعاده نمايد، و اگر اين مقدار هم وقت نباشد در بقيۀ نماز بايد رو به قبله بايستد و بنابر اقوا هر چند كه پشت به قبله بوده، نمازش صحيح است و احتياط مستحب آنست كه آن را قضا (هم) نمايد.[۳]

بنابراین با توجه به اعتبار تعیین قبله توسط قبله نما، اگر بعد از گذشتن وقت نماز بفهمد قبله نمائی که بدان اعتماد کرده و بر طبق آن نماز خوانده است اشکالی داشته و نشانگر جهت قبله نبوده است لازم نیست نماز هایی را که خوانده است قضا نماید.

ضمیمه: نظر برخی از مراجع در مورد این سؤال به شرح زیر است:

دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):

در فرض سؤال اگر شخص از طريق معتبرى، جهت قبله را تعيين و به آن سمت نماز خوانده و بعد فهميد اشتباه كرده، در صورتى كه وقت نماز نگذشته، بايد اعاده كند و اگر وقت گذشته، قضا ندارد و نماز صحيح مى باشد.

دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

در فرض مذکور اعاده نمازها لازم نیست.

دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

نماز ها را باید قضا کند.[۴]

آیت الله العظمی بهجت (ره): اگر انحراف در بين طرف راست و چپ قبله بوده و پشت به قبله نماز نخوانده بوده است، نمازهايى كه وقت آن‌ها گذشته، صحيح است و اگر پشت به قبله خوانده بوده، بنابر احوط نمازهايش را قضا نمايد.[۱] ایشان در پاسخ به این سوال که تا چند درجه انحراف از قبله جایز است می فرمایند: عمداً انحراف جايز نيست و بايد صدق عرفىِ توجه به قبله محفوظ باشد؛ مگر به اندازه‌ى پهناى يك انگشت كه بخشوده است.[۲]

[۱] . استفتاءات (بهجت)، ج‌۲، ص: ۱۸، س ۱۵۰۲٫

[۲] . همان، س ۱۵۰۳٫

[۱] . توضیح المسائل (محشی – امام خمینی)، ج ۱، ص ۴۳۳، مسأله ۷۸۲٫

[۲] . همان، ص ۴۳۴، مسأله ۷۸۴٫

[۳] . تحریر الوسیله امام خمینی، ج ۱، ص ۲۵۷، مسأله ۴؛ مجمع الرسائل (محشی صاحب جواهر)، ص ۱۹۴-۱۹۱؛ وسیلة النجاة (مع حواشی الإمام الخمینی)، مسألة ۴، ص ۱۲۹٫

[۴] . استفتاء از دفاتر معظم له.

سؤال ۶۲: آیا باید قبل از هر بار وضو گرفتن یک بار تمام اعضای وضو را بررسی کرد؟ در حالی که این کار نه بین مردم رایج است و نه عقلانی به نظر می رسد. از طرف دیگر نمی شود شخص در حالی نمازش را بخواند که می داند شاید قبول نباشد یا بعداً بخواهد دوباره بخواند و کاری هم نتواند انجام دهد. نظرتان در مورد یافتن مانع بعد از وضو و نیز توضیحاتی در خصوص خالکوبی، رنگ و جوهر بدهید که اینها از جمله موانع برای وضو و غسل بحساب می آیند؟

پاسخ ۶۲: اگر انسان شك كند كه به اعضاى وضوى او چيزى چسبيده يا نه، چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد؛ مثل آن كه بعد از گِل‏كارى شك كند گِل به دست او چسبيده يا نه، بايد وارسى كند، يا به قدرى دست بمالد كه اطمينان پيدا كند كه اگر بوده برطرف شده يا آب به زير آن رسيده است‏.”[۱]

بنابراین چون در وضو لازم است آب به همۀ اعضاء وضو برسد، کسی هم که به هر دلیل قسمتی از پوست اعضای بدنش كنده شده اما هنوز کاملاً جدا نشده است و گاهى به بدن مى‏چسبد و گاهى فاصله پیدا می کند، بايد آن را قطع كند يا در هنگام وضو دقت کند که آب به زير آن برسد. اما لازم نیست که همیشه قبل از وضو تمام اعضای وضو از عدم وجود مانع بررسی گردد بلکه تنها در مواردی که احتمال عقلائی وجود مانعی در اجزاء وضو می دهد ابتداء باید از نبودن آن اطمینان حاصل نموده و سپس وضو گرفت.

در چنین مواردی که شخص مى‌داند چيزى به اعضاء وضو چسبيده ولى شك دارد كه از رسيدن آب جلوگيرى مى‌كند يا نه، بايد آن را برطرف كند يا آب را به زير آن برساند.[۲]

مانع پیش از وضو:

اگر پيش از وضو بداند كه در بعضى از اعضاى وضو مانعى از رسيدن آب هست و بعد از وضو شك كند كه در موقع وضو آب را به آنجا رسانده يا نه، وضوى او صحيح است، ولى اگر بداند كه موقع وضو ملتفت آن مانع نبوده، بايد دوباره وضو بگيرد.[۳]

مانع بعد از وضو:

اگر بعد از وضو چيزى كه مانع از رسيدن آب است در اعضاى وضو ببيند و نداند موقع وضو بوده يا بعد پيدا شده، وضوى او صحيح است، ولى اگر بداند كه در وقت وضو ملتفت آن مانع نبوده، احتياط واجب آن است كه دوباره وضو بگيرد.[۴]

اگر بداند كه قبل از وضو چيزى به اعضاى وضو چسبيده بود و بعد از وضو شك كند كه آن را در حال وضو از بين برده و يا آب را به زير آن رسانيده يا نه؛ چنانچه احتمال دهد كه در حال وضو به آن مانع التفات داشته، وضوى آن صحيح است.

همچنین اگر بعد از وضو ببيند كه چيزى به اعضاى وضو چسبيده، ولى نداند كه بعد از وضو پيدا شده يا قبل از آن، وضوى او صحيح است.[۵]

وجود رنگ روی ناخن و مسح بر روی جوراب:

در صورتى كه رنگ داراى جرم باشد، مانع از رسيدن آب به ناخن مى‌باشد و وضو باطل است و مسح بر جوراب هر قدر هم نازك باشد، صحيح نيست.[۶]

آیا جوهر از موانع است؟

اگر جوهر داراى جرم بوده و مانع از رسيدن آب به پوست شود، وضو باطل است، و تشخيص اين موضوع بر عهدۀ مكلّف مى‌باشد.[۷]

خالکوبی:

اگر خالكوبى مجرد رنگ باشد و يا در زير پوست بوده و بر ظاهر پوست چيزى كه مانع از رسيدن آب بر آن شود، وجود نداشته باشد، وضو و غسل و نماز صحيح است.[۸]

امام خمینی (ره): خال‌ها كه زير پوست قرار دارد مانع از صحت وضوء و غسل نيست.

آیت الله بهجت (ره): خالکوبی مانع وضوء نیست.[۹]

آیت الله تبریزی (ره): برای وضو اشکالی ندارد.[۱۰]

آیت الله مکارم: خالکوبی مشکلی برای وضوء ایجاد نمی کند.[۱۱]

برای آگاهی بیشتر به پاسخ های زیر مراجعه فرمایید:

نمایه: مانع بودن کاشت ناخن برای غسل و وضو، پاسخ شماره ۳٫

نمایه: مبطلات وضو و غسل: حالاتی که تماس زن و شوهر وضو را باطل می کند، پاسخ شماره ۶٫

نمایه: لمس خطوط قرآن و اسماء متبرکه بدون وضو، پاسخ شماره ۳۱٫

نمایه: وضو و غسل و حج با تاتو و خالکوبی، پاسخ شماره ۵٫

[۱] توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج‏۱، ص: ۱۷۷، مسأله ۲۹۳

[۲] . همان، ص ۱۷۶، مسأله ۲۹۰٫

[۳] . همان، مسأله ۲۹۵٫

[۴] . همان، مسأله ۲۹۷٫

[۵] . نجاة العباد (امام خمينى)، ص: ۲۳، مساله های: ۹-۱۲٫

[۶] . همان، ص ۲۰۱، س ۱۱۴٫

[۷] . همان، ص ۲۰۴، س ۱۴۱٫

[۸] . همان، ص ۲۰۵، س ۱۴۴؛ اجوبه الاستفتائات، ص ۲۸، س ۱۴۴٫

[۹] . استفتائات بهجت، ج ۱، ص ۱۸۳، م ۶۴۲٫

[۱۰] . استفتائات تبریزی، ج ۱، ص ۴۷٫

[۱۱] استفتائات مکارم، ج ۱، ص ۳۶٫

سؤال ۵۹: اعمال شب و روز عید فطر را به طور کامل شرح دهید؟

پاسخ ۵۹: از جمله لیالى شریفه شب عید فطر می باشد و در فضیلت و ثواب عبادت و احیاى آن احادیث ‏بسیار وارد شده و روایت‏ شده است که آن شب کمتر از شب قدر نیست. برای درک این شب عزیز انجام اعمالی از ائمه علیهم السلام به ما سفارش شده است: بیشتر

سؤال ۴۸: لطفا اعمال مشترک و مخصوص شبهای قدر را بطور کامل توضیح دهید؟

پاسخ ۴۸: شب قَدر یا لَیلَةُ القَدر شب نزول قرآن و مقدّر شدن امور یک‌ساله انسان‌هاست. قرآن در سوره‌های قدر و دخان از این شب سخن گفته است. در قرآن و روایات ارزش شب قدر بیش از هزار ماه دانسته شده است. این شب بافضیلت‌ترین شبِ سال و شب رحمت الهی و آمرزش گناهان است و در آن، فرشتگان به زمین می‌آیند و بنابر برخی از احادیث شیعه، مقدرات سال آینده بندگان را بر امام عرضه می‌کنند. بیشتر

سؤال ۱۹: برای آن که نماز خود را شکسته بخوانیم چه مقدار مسافت نیاز است که طی نماییم؟ ما که گاهی از شهر بیرون می‌رویم، ملاک شکسته شدن نماز خود را از کدام یک از این دو مورد انتخاب نماییم: آخر شهر و یا دیوارهای شهر؟

پاسخ ۱۹: الف. درباره مقدار مسافت شرعی فقها چند نظریه دارند: برخی مقدار مسافت را تقریباً ۵/۲۲ کیلومتر می دانند.[۱] بعضی می گویند مسافت شرعی تقریباً ۵/۲۱ کیلومتر است.[۲] عده ای هم برآنند که مسافت شرعی تقریباً ۲۲ کیلومتر است.[۳]

ب. در جواب بخش دوم سؤال، مراجع معظم تقلید چنین فرموده اند:

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):

1. چنانچه بخواهيد از راهى كه هشت فرسخ[۴] است به آنجا برويد، بايد نماز را شكسته بخوانيد و اگر از راهى كه هشت فرسخ نيست برويد بايد تمام بخوانيد.
2. ابتداى هشت فرسخ را بايد از خانه‌هاى آخر شهر حساب نماييد.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):

1. معیار مسیری است که از آن مسیر می رود.
2. آخرین خانه های شهر ملاک است.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله العالی):

1. اگر از راهی رود که از شهر خارج می شود و فاصله اش تا مقصد حدوداً ۴۵ کیلومتر اگر نخواهد برگردد و یا ۵/۲۲ کیلومتر اگر بنای بازگشت دارد مسافر است و نمازش شکسته می شود و خانه های آخر شهر ابتدای سفر او محسوب می گردد، اما اگر از راهی که تماماً شهر است تا مقصد می رود و اتصال خانه ها تا مقصد ادامه دارد مسافر نیست و نمازش تمام است. والله العالم
2. خانه های مسکونی آخر شهر در حکم دیوار شهر است و انتهای شهر و ابتدای سفر حساب می شود. والله العالم

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی): مسافر باید نماز ظهر و عصر و عشا را با نُه شرط، شکسته بجا آورد، یعنى دو رکعت بخواند:

شرط اول: سفر او کمتر از هشت فرسخ شرعى نباشد. کسى که رفت و برگشت او مجموعاً هشت فرسخ (تقریباً ۴۴کیلومتر) است، خواه رفتن یا برگشتنش کمتر از چهار فرسخ باشد یا نباشد، باید نماز را شکسته بخواند، بنابراین اگر رفتن سه فرسخ و برگشتن پنج فرسخ، یا به عکس باشد، باید نماز را شکسته – یعنى دو رکعتى – بخواند. این نوع مسافت را که در آن مسیر رفت و برگشت، مجموعاً هشت فرسخ می‌‌باشد، «مسافت تلفیقی» می‌‌نامند.

ابتداى هشت فرسخ را باید از جایى حساب کند که شخص پس از عبور از آنجا مسافر محسوب میشود  و آنجا غالباً آخر شهر یا روستا است؛ ولى در بعضی از شهرهاى بسیار بزرگ (بلاد کبیره) ممکن است آخر محله باشد.

انتهای مسافت شرعی برای فرد مسافری که قصد دارد به شهر یا روستایی که وطن او نمی‌باشد سفر نماید، آخرین مقصد فرد در آن شهر یا روستا می‌باشد؛ به عنوان مثال فردی که وطن وی در (۱۵) کیلومتری شهر مشهد می‌باشد، چنانچه قصد داشته باشد به مکانی در شهر مشهد مانند حرم مطهّر امام رضا علیه السلام که در (۲۵) کیلومتری وطن وی قرار دارد برود و برگردد، نمازش در این سفر شکسته است؛ امّا اگر قصد دارد تنها به مکانی در داخل شهر مشهد که در (۲۰) کیلومتری وطن وی قرار دارد برود و از همان‌جا برگردد، نمازش تمام است.

شرط دوم: از اول سفر قصد پیمودن هشت فرسخ را داشته باشد.

شرط سوّم: در بین راه از قصد خود برنگردد.

شرط چهارم: قبل از رسیدن به هشت فرسخ، قطع‌کننده‌ سفر پیش نیاید.

شرط پنجم: براى کار حرام سفر نکند.

شرط ششم: سفر برای صید لهوی نباشد.

شرط هفتم: از کسانى که خانه آنها همراهشان است، نباشد. افرادی که خانه‌شان همراه آنهاست، مانند صحرانشینهائى که در بیابانها گردش میکنند و هرجا آب و خوراک براى خود و اطرافیان و چهارپایانشان پیدا کنند میمانند و بعد از چندى به جاى دیگرى میروند، در این مسافرتها باید نماز را تمام بخوانند.

شرط هشتم: شغلش سفر نبوده ونیز کثیر‌السفر در حدّ مسافت شرعی نباشد. «کسی که شغلش سفر است» یا «کثیر السفر» در حدّ مسافت شرعی است، باید نمازش را تمام بخواند و این امر در سه مورد محقّق می‌شود:

1. کسی که سفر در حدّ مسافت شرعی شغل اوست مانند راننده، خلبان، کشتیبان.
2. کسی که سفر در حدّ مسافت شرعی مقدّمه شغل اوست مانند معلّم، پزشک، تاجر یا کارگری که بین وطن و محلّ کارش در رفت و آمد است.
3. کسی که برای غیر شغل مثل زیارت، معالجه بیماری، تفریح، زیاد به مسافرت در حدّمسافت شرعی می‌رود.

گروه دوم و سوم – اگر عنوان «کثیر السفر» عرفاً بر آنان صدق کند – باید نمازهایشان را در سفر، کامل بخوانند؛ امّا در گروه اول، لازم نیست به او کثیر‌السفر بگویند؛ بلکه اگر در عرف «کسی که شغلش سفر است» به او گفته می‌شود، یعنی کسی که کار او سفر کردن در حدّ مسافت شرعی باشد، مثل راننده­ای که شغلش حمل مسافر یا کالا است – هرچند این کار شغل موقّت او باشد – با صدق عرفی این عنوان، نمازش تمام است.[۵]

[۱]. امام خمینی، بهجت، خامنه ای، فاضل، صافی و نوری. توضیح المسائل مراجع، ج۱، م ۱۲۷۲٫

[۲]. مکارم شیرازی، توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص ۶۸۴٫

[۳]. تبریزی، سیستانی و وحید خراسانی، منهاج الصالحین، م ۸۸۴٫

[۴]. هشت فرسخ يعنى ۴۵ كيلومتر هر چند به صورت رفت و برگشت باشد.

[۵] . سایت رسمی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سیستانی، نماز مسافر.

سؤال ۱۷: در کشور سوئد که به لحاظ آب و هوایی در بعضی از اوقات طول روز بیست ساعت یا بیشتر است، تکلیف روزه گرفتن و نماز خواندن در روزهای گرم تابستان به چه صورت است؟

پاسخ ۱۷: نظر مراجع معظم تقلید (حفظهم الله) در مورد این سؤال به شرح زیر است: بیشتر

سؤال ۱۵: ۱٫ آیا گفتن ذکر مخصوص رکوع در سجده و عکس آن، جایز است؟ ۲٫ آیا در تشهد می‌توان بعد از ذکر صلوات، عبارت “و عجل فرجهم” را هم به عنوان دعا اضافه کرد؟

پاسخ ۱۵: ۱٫ در مورد ذکر رکوع و سجود باید گفت، انسان هر ذکری که در رکوع و سجود بگوید کافی است و بنابر احتیاط واجب[۱] آن ذکر، به اندازۀ سه مرتبه “سبحان الله” در رکوع و سجده و یا یک مرتبه “سبحان ربی العظیم و بحمده” در رکوع و یک مرتبه «سبحان ربی الاعلی و بحمده» در سجده کمتر نباشد.[۲] بیشتر

سؤال ۱۱: آیا انجام ادغام نون در لام در اشهد ان لااله الا الله تشهد واجب است؟

پاسخ ۱۱: واجب است الفاظ عربی و همۀ ذکرهای قرآن از قبیل قرائت حمد و سوره و غیره، به صورت صحیح قرائت شوند، اما شناخت مخارج حروف بر اساس نظرات علمای تجوید، واجب نیست، بلکه باید تلفظ هر حرفی به صورتی باشد که نزد عرف عرب صدق کند که آن حرف را ادا کرده است. لذا کسی که قرائت خود را صحیح نمی داند، واجب است که یاد بگیرد و اگر قادر به یادگیری نیست، معذور است[۱]. بیشتر

سؤال ۷: لطفا فضیلت و اعمال شب نیمه شعبان در مفاتیح الجنان که مصادف است با ولادت منجی عالم بشریت مهدی موعود (عج) را بیان فرمایید.

پاسخ ۷: شب نيمه شعبان: شب بسيار مباركى است، از امام صادق عليه السّلام روايت شده كه از امام باقر عليه السّلام از فضيلت شب نيمه شعبان سؤال شد، ايشان فرمود: اين شب پس از شب قدر برترين شب هاست. بیشتر