سؤال ۱۷۷: اینجانب خادم مسجد بزرگی هستم که می دانم یکی از فرش های مسجد نجس شده است. اما به دلیل جابه جایی فرش ها نمی دانم فرش نجس کدام است حال آیا باید تمام فرش های این مسجد بزرگ شسته شود؟ حکم شک در نجس شدن فرش های مسجد و شستن تمام آنها را در صورت داشتن علم اجمالی را بیان فرمایید؟
پاسخ ۱۷۷: نجس نمودن فرش مسجد حرام است و در صورت قدرت، تطهير آن واجب است.[۱] اگر کسی به علم اجمالی بداند که یکی از دو نقطه یک مسجد، نجس شده، واجب است هر دو را تطهیر نماید.[۲] بیشتر
سؤال ۱۶۰: آیا برای پاک شدن فشردن لباس نجس در ظرف متصل به آب کر لازم است؟ راه های شستن چیز نجس با آب کر و قلیل را توضیح دهید؟
پاسخ ۱۶۰: اگر چيز نجس را (بعد از برطرف كردن عين نجاست) يك مرتبه در آب كر يا جارى فرو برند كه آب به تمام جاهاى نجس آن برسد پاك مىشود. و احتياط واجب آن است كه فرش و لباس و مانند اينها را طورى فشار يا حركت دهند كه آب داخل آن خارج شود.[۱] بیشتر
سؤال ۷۳: اگر چند قطره خون روی زمین بریزد و شخص فقط عین نجس را با یک پارچه خیس برطرف کند، بعدا با تی کشیدن یا راه رفتن روی آن با پای خیس، همه جا نجس می شود؟ در این صورت وقتی نمی توان همه جا را شست تکلیف چیست؟
پاسخ ۷۳: خون یکی از نجاسات است که اگر چیزی یا جایی به واسطه تماس با آن (با رطوبت) نجس شود بعد از برطرف کردن عین نجاست تنها با شستن با آب (یک مرتبه با آب کر یا جاری) پاک می گردد و درباره پاک شدن با آب قلیل مراجع معظم تقلید فرموده اند: “زمين سنگ فرش و آجر فرش و زمين سختى كه آب در آن فرو نمىرود اگر نجس شود با آب قليل، پاك مىگردد ولى بايد به قدرى آب روى آن بريزند كه جارى شود و چنانچه آبى كه روى آن ريختهاند از سوراخى بيرون رود همه زمين پاك مىشود.”[۱]
بنابر این در صورتی که عین نجاست (خون) از زمین برطرف شود، ولی با آب کر یا جاری و یا قلیل شسته نشود، آن زمین هنوز نجس است و نجاست آن با رطوبت (راه رفتن با پای تر یا تی کشیدن با رطوبت) به جاهای دیگر منتقل می شود و تا واسطه سوم می تواند اشیاء را نجس کند.
سؤال ۶۲: آیا باید قبل از هر بار وضو گرفتن یک بار تمام اعضای وضو را بررسی کرد؟ در حالی که این کار نه بین مردم رایج است و نه عقلانی به نظر می رسد. از طرف دیگر نمی شود شخص در حالی نمازش را بخواند که می داند شاید قبول نباشد یا بعداً بخواهد دوباره بخواند و کاری هم نتواند انجام دهد. نظرتان در مورد یافتن مانع بعد از وضو و نیز توضیحاتی در خصوص خالکوبی، رنگ و جوهر بدهید که اینها از جمله موانع برای وضو و غسل بحساب می آیند؟
پاسخ ۶۲: اگر انسان شك كند كه به اعضاى وضوى او چيزى چسبيده يا نه، چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد؛ مثل آن كه بعد از گِلكارى شك كند گِل به دست او چسبيده يا نه، بايد وارسى كند، يا به قدرى دست بمالد كه اطمينان پيدا كند كه اگر بوده برطرف شده يا آب به زير آن رسيده است.”[۱]
بنابراین چون در وضو لازم است آب به همۀ اعضاء وضو برسد، کسی هم که به هر دلیل قسمتی از پوست اعضای بدنش كنده شده اما هنوز کاملاً جدا نشده است و گاهى به بدن مىچسبد و گاهى فاصله پیدا می کند، بايد آن را قطع كند يا در هنگام وضو دقت کند که آب به زير آن برسد. اما لازم نیست که همیشه قبل از وضو تمام اعضای وضو از عدم وجود مانع بررسی گردد بلکه تنها در مواردی که احتمال عقلائی وجود مانعی در اجزاء وضو می دهد ابتداء باید از نبودن آن اطمینان حاصل نموده و سپس وضو گرفت.
در چنین مواردی که شخص مى‌داند چيزى به اعضاء وضو چسبيده ولى شك دارد كه از رسيدن آب جلوگيرى مى‌كند يا نه، بايد آن را برطرف كند يا آب را به زير آن برساند.[۲]
مانع پیش از وضو:
اگر پيش از وضو بداند كه در بعضى از اعضاى وضو مانعى از رسيدن آب هست و بعد از وضو شك كند كه در موقع وضو آب را به آنجا رسانده يا نه، وضوى او صحيح است، ولى اگر بداند كه موقع وضو ملتفت آن مانع نبوده، بايد دوباره وضو بگيرد.[۳]
مانع بعد از وضو:
اگر بعد از وضو چيزى كه مانع از رسيدن آب است در اعضاى وضو ببيند و نداند موقع وضو بوده يا بعد پيدا شده، وضوى او صحيح است، ولى اگر بداند كه در وقت وضو ملتفت آن مانع نبوده، احتياط واجب آن است كه دوباره وضو بگيرد.[۴]
اگر بداند كه قبل از وضو چيزى به اعضاى وضو چسبيده بود و بعد از وضو شك كند كه آن را در حال وضو از بين برده و يا آب را به زير آن رسانيده يا نه؛ چنانچه احتمال دهد كه در حال وضو به آن مانع التفات داشته، وضوى آن صحيح است.
همچنین اگر بعد از وضو ببيند كه چيزى به اعضاى وضو چسبيده، ولى نداند كه بعد از وضو پيدا شده يا قبل از آن، وضوى او صحيح است.[۵]
وجود رنگ روی ناخن و مسح بر روی جوراب:
در صورتى كه رنگ داراى جرم باشد، مانع از رسيدن آب به ناخن مى‌باشد و وضو باطل است و مسح بر جوراب هر قدر هم نازك باشد، صحيح نيست.[۶]
آیا جوهر از موانع است؟
اگر جوهر داراى جرم بوده و مانع از رسيدن آب به پوست شود، وضو باطل است، و تشخيص اين موضوع بر عهدۀ مكلّف مى‌باشد.[۷]
خالکوبی:
امام خمینی (ره): خال‌ها كه زير پوست قرار دارد مانع از صحت وضوء و غسل نيست.
آیت الله بهجت (ره): خالکوبی مانع وضوء نیست.[۹]
آیت الله تبریزی (ره): برای وضو اشکالی ندارد.[۱۰]
آیت الله مکارم: خالکوبی مشکلی برای وضوء ایجاد نمی کند.[۱۱]
برای آگاهی بیشتر به پاسخ های زیر مراجعه فرمایید:
نمایه: مانع بودن کاشت ناخن برای غسل و وضو، پاسخ شماره ۳٫
نمایه: مبطلات وضو و غسل: حالاتی که تماس زن و شوهر وضو را باطل می کند، پاسخ شماره ۶٫
نمایه: لمس خطوط قرآن و اسماء متبرکه بدون وضو، پاسخ شماره ۳۱٫
نمایه: وضو و غسل و حج با تاتو و خالکوبی، پاسخ شماره ۵٫
[۱] توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج۱، ص: ۱۷۷، مسأله ۲۹۳
[۲] . همان، ص ۱۷۶، مسأله ۲۹۰٫
[۳] . همان، مسأله ۲۹۵٫
[۴] . همان، مسأله ۲۹۷٫
[۵] . نجاة العباد (امام خمينى)، ص: ۲۳، مساله های: ۹-۱۲٫
[۶] . همان، ص ۲۰۱، س ۱۱۴٫
[۷] . همان، ص ۲۰۴، س ۱۴۱٫
[۸] . همان، ص ۲۰۵، س ۱۴۴؛ اجوبه الاستفتائات، ص ۲۸، س ۱۴۴٫
[۹] . استفتائات بهجت، ج ۱، ص ۱۸۳، م ۶۴۲٫
[۱۰] . استفتائات تبریزی، ج ۱، ص ۴۷٫
[۱۱] استفتائات مکارم، ج ۱، ص ۳۶٫
سؤال ۵۷: اگر جایی مثل میز، کمد، کامپیوتر و … نجس شود در حالی که نمی توان آن را با آب لوله کشی آب کشید چگونه می توان آن را با آب قلیل آب کشید؟ با توجه به اینکه جمع آوری غساله آن بسیار مشکل و بعضا غیر ممکن است؟ آیا آب حتما باید روی محل ریخته شود یا با پارچه و امثال آن هم می توان محل را آب کشید؟
پاسخ ۵۷: اگر محلی مانند موارد مذکور نجس شود، پاک کردن آن با پارچه ممکن نیست و تنها راه پاک کردن آن شستن و آب کشیدن با آب (قلیل، کر، جاری و…) است[۱]. به این صورت که پس از برطرف نمودن عین نجاست (توسط پارچه یا امثال آن)، شستن یک مرتبه با آب کر یا جاری کفایت می کند و در شستن با آب قلیل در صورتی که نجاست مذکور بول (ادرار) باشد چنانچه بعد از این که یک بار آب قلیل روی آن ریخته شود تا از آن جدا شود، يك مرتبۀ دیگر آب روى آن بريزند پاک می شود[۲].
اما اگر چيزى به غير بول نجس شود، چنانچه بعد از برطرف كردن نجاست يك مرتبه آب روى آن بريزند و از آن جدا شود، پاك مىگردد گر چه در صورتی که آب قلیل باشد بهتر است که دو بار شسته شود[۳].
بله در صورتی که امکان شستن محل مورد نظر نباشد، می بایست به هر نحوی که می توانید با گذاشتن یا چسبانیدن پوشش روی آنها مواظبت کنید که در اثر تماس با آنها نجس نشوید. و اگر در اثر ملاقات نجاست منتقل شد، کافی است که چیزی که نجس شده است را آب بکشید.
برای آگاهی بیشتر به پاسخ های زیر مراجعه فرمایید:
نمایه: نجس بودن غساله، پاسخ شماره ۱۲٫
نمایه: شروط پاک کردن چیز نجس: تطهیر لباس با ماشین لباسشویی، پاسخ شماره ۵۱٫
[۱] . زیرا از بین مطهرات غیر از آب که بیان شد، تنها آفتاب ممکن است به عنوان پاک کننده مورد احتمال باشد که آن هم با شرایطی که در رساله های عملیه آمده است، نمی تواند پاک کننده این گونه اشیا باشد. توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج۱، ص۱۱۸٫
[۲] . توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج۱، ص: ۱۰۵، مسأله ۱۶۰٫
[۳] . همان، ص ۱۰۶، مسأله ۱۶۲٫