سؤال ۳۱: اگر به خط قرآن بدون وضو دست بزنیم به این نیت که آن را کتاب علمی یا کتابی برای نقل داستان بدانیم (مثلا در مقام نقل داستان حضرت یوسف دست به خط آن بزنیم به عنوان کتاب علمی تاریخی و نه قرآن) اشکال دارد؟ اگر سهواً بدون وضو به قرآن دست زدیم اشکال دارد؟
پاسخ ۳۱: مسّ نمودن خطّ قرآن؛ يعنى رساندن جايى از بدن به خطّ قرآن براى كسى كه وضو ندارد، حرام است. ولى اگر قرآن را به زبان فارسى يا به زبان ديگر ترجمه كنند مسّ آن اشكال ندارد.[۱]
همچنین در خصوص کسی که وضو ندارد، حرام است[۲] اسم خداوند متعال را به هر زبانى که نوشته شده باشد مسّ نمايد و بنا بر احتياط واجب، مسّ اسم مبارك پيغمبر (ص) و امامان (ع) و حضرت زهرا (س) نیز دارای همین حکم است. البته برخی از فقها، این مسئله را بنابر احتیاط مستحب می‌دانند.[۳]
ولی مس حاشیه یا جلد قرآن حرام نبوده، بلکه مستحب است، برای مس حاشیه قرآن وضو گرفته شود[۴] و این کار تنها برای جُنب کراهت دارد.[۵]
در الفاظ و كلمات مشترک بین قرآن و غیر قرآن، ملاک آن است كه مجموع كلمات چیده شده در كنار هم، عرفاً قرآن محسوب شود و قصد نویسنده در آن اثری ندارد. البتّه بعد از جدایی این كلمات یا حروفِ قرآنی از هم، لازم است احتیاط شود یعنی اگر قبلاً عبارت در نظر عرف، قرآنی بوده و الآن به سبب قطعه قطعه شدن و جدا شدن اجزای آن از یکدیگر، در عرف، قرآن محسوب نشود، احتیاط لازم است باز هم فرد بدون وضو، بدن را به آن نرساند.
مس غیر خطّ قرآن مثل بین سطرها، ورق و جلد و غلاف آن بدون وضو حرام نیست ولی كراهت دارد. همچنین آویزان نمودن قرآن به گردن یا لباس و حمل آن در صورتی كه خطوط قرآن با بدن تماس مستقیم نداشته باشد، بدون وضو مكروه است.
حکم حرام بودن مسّ خطّ قرآن مخصوص افراد مکلّف است. بنابراین جلوگیری بچه و دیوانه از مسّ خط قرآن، واجب نیست ولی اگر مسّ نمودن آنان بی‌احترامی و هتک حرمت قرآن – مثل پاره كردن یا نشستن روی قرآن یا نجس‌كردن آن – باشد، باید از آن‌‌جلوگیری كنند و دادن قرآن به اطفال برای آموزش و مانند آن بی‌اشكال است؛ هرچند بدانند اطفال بدون وضو آن را مس می‌كنند بلكه سبب شدن در مسّ خطّ قرآن توسّط اطفال، مثل اینكه دست طفل را گرفته و بر خط قرآن قرار دهد، در صورت عدم هتک، جایز است.[۶]
در هر حال اگر سهواً بدون وضو به قرآن یا اسامی متبرکه دست زدید اشکال ندارد.
[۱]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج۱، ص۱۸۶، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.
[۲]. آیات عظام خوئى، سيستانى، زنجانى، تبريزی: (بنا بر احتياط واجب حرام است ..).
[۳]. آیات عظام خوئى، سيستانى، تبريزى اراكى، نورى همدانی، شبیری زنجانى:(بنابر احتیاط مستحب)؛ آیت الله مکارم: (اگر هتک حرمت و بى‌احترامى باشد حرام است)؛ همان، ص ۱۸۷٫
[۴]. همان، ص ۱۸۸٫
[۵]. همان، ص۲۱۴٫
[۶] . سایت رسمی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سیستانی، وضو.
