سؤال ۱۷۷: اینجانب خادم مسجد بزرگی هستم که می دانم یکی از فرش های مسجد نجس شده است. اما به دلیل جابه جایی فرش ها نمی دانم فرش نجس کدام است حال آیا باید تمام فرش های این مسجد بزرگ شسته شود؟ حکم شک در نجس شدن فرش های مسجد و شستن تمام آنها را در صورت داشتن علم اجمالی را بیان فرمایید؟
پاسخ ۱۷۷: نجس نمودن فرش مسجد حرام است و در صورت قدرت، تطهير آن واجب است.[۱] اگر کسی به علم اجمالی بداند که یکی از دو نقطه یک مسجد، نجس شده، واجب است هر دو را تطهیر نماید.[۲] بیشتر
سؤال ۱۷۳: حکم خوردن غذایی که بر اثر گرم کردن بوی الکل گرفته باشد چیست؟ آیا خوردن این غذا حرام بوده و باعث نجاست آن می شود؟
پاسخ ۱۷۳: طبق نظر فقهاء ملاك نجاست الكل اين است كه مست‌كننده و در اصل مايع باشد.[۱] برنجی که بر اثر گرم کردن بوی الکل گرفته باشد نه موجب نجاست آن می شود و نه خوردن آن اشکال دارد؛ مگر آنکه به لحاظ پزشکی ضرر مهمی برای انسان داشته باشد که در آن صورت لازم است از خوردن آن دوری کرد. بیشتر
سؤال ۱۶۰: آیا برای پاک شدن فشردن لباس نجس در ظرف متصل به آب کر لازم است؟ راه های شستن چیز نجس با آب کر و قلیل را توضیح دهید؟
پاسخ ۱۶۰: اگر چيز نجس را (بعد از برطرف كردن عين نجاست) يك مرتبه در آب كر يا جارى فرو برند كه آب به تمام جاهاى نجس آن برسد پاك مى‌شود. و احتياط واجب آن است كه فرش و لباس و مانند اينها را طورى فشار يا حركت دهند كه آب داخل آن خارج شود.[۱] بیشتر
سؤال ۱۰۸: آیا انتقال نجاست با رطوبت شبنم یا عرق صدق می کند؟ بعنوان مثال قسمتی از در توالت نجس شده و شسته نشده، آیا بر اثر شبنم یا عرق کردن، نجاست به همه در منتقل می شود؟ منظور از رطوبت ساریه و مسریه چیست؟
جواب ۱۰۸: نجاست هر چیز از سه راه ثابت می شود: اوّل: آن كه انسان يقين پيدا كند، پس گمان حتّى گمان قوى كافى نيست. بیشتر
سؤال ۸۲: آیا کرم، پماد یا سایر مواد مشابه می توانند نجاست را انتقال دهند ؟ مایعات به جز آب چطور؟ لطفا حکم انتقال نجاست توسط پماد، کرم و مایعات را بیان فرمایید؟
پاسخ ۸۲: همه مراجع (حفظهم الله تعالی) می فرمایند: اگر چیز پاک به چیز نجس برسد و هر دو یا یکی از آنها به طوری تر باشد که تری یکی به دیگری برسد، چیز پاک نجس می شود[۱]. و اگر تری به قدری کم باشد که به دیگری نرسد، چیزی که پاک بوده نجس نمی شود[۲]. بیشتر
سؤال ۷۳: اگر چند قطره خون روی زمین بریزد و شخص فقط عین نجس را با یک پارچه خیس برطرف کند، بعدا با تی کشیدن یا راه رفتن روی آن با پای خیس، همه جا نجس می شود؟ در این صورت وقتی نمی توان همه جا را شست تکلیف چیست؟
پاسخ ۷۳: خون یکی از نجاسات است که اگر چیزی یا جایی به واسطه تماس با آن (با رطوبت) نجس شود بعد از برطرف کردن عین نجاست تنها با شستن با آب (یک مرتبه با آب کر یا جاری) پاک می گردد و درباره پاک شدن با آب قلیل مراجع معظم تقلید فرموده اند: “زمين سنگ فرش و آجر فرش و زمين سختى كه آب در آن فرو نمىرود اگر نجس شود با آب قليل، پاك مىگردد ولى بايد به قدرى آب روى آن بريزند كه جارى شود و چنانچه آبى كه روى آن ريختهاند از سوراخى بيرون رود همه زمين پاك مى‌شود.”[۱]
بنابر این در صورتی که عین نجاست (خون) از زمین برطرف شود، ولی با آب کر یا جاری و یا قلیل شسته نشود، آن زمین هنوز نجس است و نجاست آن با رطوبت (راه رفتن با پای تر یا تی کشیدن با رطوبت) به جاهای دیگر منتقل می شود و تا واسطه سوم می تواند اشیاء را نجس کند.
سؤال ۶۵: آیا سگ دست آموز خانگی نجس است؟ حکم نگهداری سگ در خانه چیست؟
پاسخ ۶۵: یکی از یازده نجاسات “سگ” است که همه انواع آن که در خشکی زندگی می کنند نجس است. در همه رساله های عملیه آمده است: “سگ و خوكى كه در خشكى زندگى مىكنند حتّى مو و استخوان و پنجه و ناخن و رطوبتهاى آنها نجس است ولى سگ و خوك دريايى پاك است.”[۱]
نجاسات: نجاسات يازده چيز است: اول: بول، دوم: غائط، سوم: منى، چهارم: مردار، پنجم: خون، ششم و هفتم: سگ و خوك، هشتم: كافر، نهم: شراب، دهم: فقّاع، يازدهم: عرق شتر نجاستخوار.[۲]
نیم خورده سگ: نيم خوردۀ سگ و خوك و كافر نجس و خوردن آن حرام است و نيم خوردۀ حيوانات حرام گوشت، پاك و خوردن آن مكروه مى‌باشد.[۳]
ظرفی را که سگ لیسیده: ظرف نجس را با آب قليل بايد سه مرتبه شست، بلكه در كر و جارى هم احتياط سه مرتبه است، اگر چه ارجح در كر و جارى يك مرتبه است، ولى ظرفى را كه سگ ليسيده، يا از آن ظرف آب يا چيز روان ديگر خورده، بايد اول با خاك پاك، خاك مال كرد و بعد بنا بر احتياط واجب، دو مرتبه در كر يا جارى يا با آب قليل شست و هم چنين ظرفى را كه آب دهان سگ در آن ريخته بنا بر احتياط واجب بايد پيش از شستن خاك‌مال كرد.[۴]
نگهداری سگ در منزل: ابورافع در ضمن حديثى روايت مى‌كند كه: «پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نگهدارى سگ شكارى و هر سگى كه در آن نفع است مثل سگ گله و سگ خانه و بستان و مزرعه را به مسلمانان اجازه داد».
در حديث است كه حضرت رسول صلى الله عليه و آله به عدّه‌اى كه خانه‌هايشان از شهر دور بود اجازه داد (كه براى حفاظت) سگ نگاه دارند.[۵]
۲. در روايتى صحيح مى‌خوانيم كه حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: «خيرى در (نگهدارى) سگ‌ها نيست، مگر سگ شكارى يا سگ گلّه (و سگ پاسبان)».[۶]
۳. از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «سگ شكارى را در خانه نگهدارى نكن، مگر اينكه بين تو وآن درى باشد كه بر روى سگ بسته شود».[۷]
۴. در حديثى موثّق ومعتبر آمده است كه: حيوانات را به جنگ همديگر انداختن كار خوبى نيست، مگر سگى كه براى شكار حيوانات بفرستند.[۸]
اما احادیث متعددی بر حرمت بهای سگ و نیز سگ غیر شکاری دلالت دارد.[۹] در ذیل به برخی از این روایت ها اشاره می کنیم:
ابوبصير از امام صادق عليه السلام نقل می کند که فرمودند: «بهاى سگ غير شكارى از مال نامشروع است.»[۱۰] همچنین در حديث ابراهيم از امام كاظم عليه السلام آمده است که: «بهاى سگ و كنيز آوازه‌خوان، نامشروع است.»[۱۱] و در حديث وشا از امام رضا عليه السلام که فرمودند: «بهاى سگ نامشروع در آتش جهنم است.»[۱۲]
فتوای مراجع:
آیت الله بهجت: کراهت دارد.[۱۳]
آیت الله مکارم: اگر پاكى و نجاست رعايت شود، و بودن آن حيوان در خانه فايده‌اى داشته باشد، مانعى ندارد. ولى روشى را كه غربى‌ها در مورد سگ دارند، اسلام هرگز نمى‌پسندد.[۱۴]
آیت الله سیستانی: مانعی ندارد و شرط خاص برای آن نیست اگر چه نجس است و نماز خواندن در خانه ای که سگ در آن نگهداری می شود مکروه شمرده شده است.[۱۵]
اما به‌طورکلی اگر کسی کارگاه یا کارخانه یا باغی دارد، یا گله‌ای دارد که برای حفاظت از آنها احتیاج به سگ دارد، یا برای اغراض دیگری که عقلایی باشد، نگهداری از سگ اشکالی ندارد.
اما درباره‌ی نگهداری از سگ در خانه روایت داریم که در خانه‌ای که سگ نگهداری می‌شود ملائکه حضور پیدا نمی‌کنند.[۱۶]
دیه کشتن سگ: اگر انسان سگ شكارى كسى را يا سگى كه نگهدارى خانه را مى‌كند، يا سگ گلّۀ كسى را يا سگى كه پاسبانى زراعت را مى‌كند بكشد بايد قيمت او را بدهد و اگر قيمت سگ شكارى كمتر از چهل درهم باشد لازم است چهل درهم بدهد.[۱۷]
برای آگاهی بیشتر به پاسخ زیر مراجعه فرمایید:
نمایه: حکم نگهداری لاک پشت در منزل، پاسخ شماره ۲۹٫
[۱]. توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج۱، ص: ۷۶، مسأله ۱۰۵؛ توضیح المسائل امام خمینی، ص ۳۳، مسأله ۱۰۲٫
[۲] . همان، ص ۶۷، مسأله ۸۳٫
[۳] . همان، ص ۵۳، مسأله ۵۶٫
[۴] . همان، ص ۱۰۰، مسأله ۱۵۰٫
[۵] . كافى، ج ۶، ص ۵۵۲، ح ۲.
[۶] . همان، ص ۵۵۳، ح ۱۱.
[۷] . همان، ص ۵۵۲، ح ۴.
[۸] . همان، ح ۵.
[۹] . حديث تحف العقول حديث ۱۶ باب ۱ و احاديث متعددى از باب ۱۰؛ ۲۲همان، / ۲۱۳ باب ۱۰ از باب‌هاى كسب‌هاى روا و ناروا، حديث ۸٫
[۱۰] . همان، ۲۲/ ۲۱۶ باب ۱۰ از باب‌هاى كسب‌هاى روا و ناروا، حديث ۱۷٫
[۱۱] . همان، ۲۲/ ۲۴۲ باب ۲۰ از كسب‌هاى روا و ناروا، حديث ۱۰٫
[۱۲] . همان، ۲۲/ ۲۴۲ باب ۲۰ از كسب‌هاى روا و ناروا، حديث ۱۱٫
[۱۳] . استفتائات بهجت، ج ۴، ص ۵۷۵٫
[۱۴] . استفتائات جدید مکارم، ج ۳، ص ۶۳۶، مسأله ۳۲٫
[۱۵] . پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سیستانی، پرسش و پاسخ، حیوانات.
[۱۶] . پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، س ۴۳٫
[۱۷] . توضیح المسائل (محشی – امام خمینی)، ج ۲، ص ۸۳۱، مسأله ۲۳٫
سؤال ۵۷: اگر جایی مثل میز، کمد، کامپیوتر و … نجس شود در حالی که نمی توان آن را با آب لوله کشی آب کشید چگونه می توان آن را با آب قلیل آب کشید؟ با توجه به اینکه جمع آوری غساله آن بسیار مشکل و بعضا غیر ممکن است؟ آیا آب حتما باید روی محل ریخته شود یا با پارچه و امثال آن هم می توان محل را آب کشید؟
پاسخ ۵۷: اگر محلی مانند موارد مذکور نجس شود، پاک کردن آن با پارچه ممکن نیست و تنها راه پاک کردن آن شستن و آب کشیدن با آب (قلیل، کر، جاری و…) است[۱]. به این صورت که پس از برطرف نمودن عین نجاست (توسط پارچه یا امثال آن)، شستن یک مرتبه با آب کر یا جاری کفایت می کند و در شستن با آب قلیل در صورتی که نجاست مذکور بول (ادرار) باشد چنانچه بعد از این که یک بار آب قلیل روی آن ریخته شود تا از آن جدا شود، يك مرتبۀ دیگر آب روى آن بريزند پاک می شود[۲].
اما اگر چيزى به غير بول نجس شود، چنانچه بعد از برطرف كردن نجاست يك مرتبه آب روى آن بريزند و از آن جدا شود، پاك مىگردد گر چه در صورتی که آب قلیل باشد بهتر است که دو بار شسته شود[۳].
بله در صورتی که امکان شستن محل مورد نظر نباشد، می بایست به هر نحوی که می توانید با گذاشتن یا چسبانیدن پوشش روی آنها مواظبت کنید که در اثر تماس با آنها نجس نشوید. و اگر در اثر ملاقات نجاست منتقل شد، کافی است که چیزی که نجس شده است را آب بکشید.
برای آگاهی بیشتر به پاسخ های زیر مراجعه فرمایید:
نمایه: نجس بودن غساله، پاسخ شماره ۱۲٫
نمایه: شروط پاک کردن چیز نجس: تطهیر لباس با ماشین لباسشویی، پاسخ شماره ۵۱٫
[۱] . زیرا از بین مطهرات غیر از آب که بیان شد، تنها آفتاب ممکن است به عنوان پاک کننده مورد احتمال باشد که آن هم با شرایطی که در رساله های عملیه آمده است، نمی تواند پاک کننده این گونه اشیا باشد. توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج۱، ص۱۱۸٫
[۲] . توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج۱، ص: ۱۰۵، مسأله ۱۶۰٫
[۳] . همان، ص ۱۰۶، مسأله ۱۶۲٫
سؤال ۵۱: ۱٫ در ماشین های لباسشویی تمام اتوماتیک که آب آن در هنگام شستشو به آب جاری وصل نیست آیا اگر لباس نجسی را بشوییم پاک می شود؟ ۲٫ در صورتیکه لباسها رنگ پس داده و آب مضاف شود آیا لباس پاک می شود یا خیر؟ لطفا اقسام آب ها و شروط پاک شدن چیز نجس را به طور کامل توضیح دهید.
پاسخ ۵۱: پاسخ مراجع عظام تقلید (حفهظم الله) در مورد این سؤال به شرح زیر است:
مقام معظم رهبری (مدظله العالی): اگر بعد از زوال عين نجاست، آب متصل به لوله در داخل ماشين لباس شويى به لباسها و همۀ قسمت‌هاى داخل ماشين برسد و از آن جدا و خارج شود، محكوم به طهارت است.[۱] بیشتر
سؤال ۴۴: آیا ترشحات زنانه که بین دو عادت ماهانه دیده می شود، نجس است؟ آیا حکم استحاضه را دارد؟ در آنصورت آیا وضو را باطل می کند؟ احکام استحاضه: حکم ترشحات زنانه بین دو عادت ماهانه را توضیح دهید.
پاسخ ۴۴: پاسخ مراجع عظام تقلید (حفظهم الله) به شرح زیر است:
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):
اگر خون و لك‌بينى نباشد، پاك است و موجب نقض طهارت نمى‌شود.
دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):
در صورتيكه آن ترشحات مخلوط با خون نباشد طاهرند. البته چنانچه مخلوط با خون باشند حكم استحاضه دارد.
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):
ترشحات اگر خون آلود نباشد پاک است.
بنابر این در فرض سؤال و آنچه که مراجع مذکور فرموده اند در صورتی که خون و لک بینی نباشد پاک بوده و مشمول احکام استحاضه نمی باشد. لذا مبطل وضوء نیست.[۱]
«استحاضه» يكى از خونهايى است كه از زن خارج مى‌شود، و زن را در موقع ديدن اين خون «مستحاضه» گويند؛ اين خون در بيشتر اوقات سرد و زرد رنگ است و بدون فشار و سوزش بيرون مى‌آيد و غليظ نيست؛ ولى ممكن است گاهى سياه يا سرخ و گرم و غليظ باشد و با فشار و سوزش بيرون آيد.مستحاضه ضمن رعايت دستوراتى كه در زير به حسب وظيفه‌اش بيان مى‌شود بايد تكاليف واجب خويش از قبيل نماز، روزه و … را به جا آورد.
اقسام استحاضه: خون استحاضه بر سه قسم است:
۱- قليله؛ و نشانه‌اش اين است كه خون هنگام بيرون آمدن به درون پنبه‌اى كه زنان به خود مى‌گيرند نفوذ نكند و تنها روى پنبه آلوده شود؛ كه در اين صورت زن بايد براى هر نماز يك وضو بگيرد و بنابر احتياط واجب پنبۀ خود را عوض نموده يا آب بكشد و ظاهر محل خروج خون را در صورتى كه آلوده شده تطهير نمايد.
۲- متوسطه؛ و نشانه‌اش اين است كه خون به درون پنبه راه يافته ولى به طرف ديگر آن نفوذ نكرده و به دستمال يا چيز ديگرى كه معمولًا زنها براى جلوگيرى از خون مى‌بندند نرسد، كه در اين صورت زن بايد براى نماز صبح غسل نموده و وضو بگيرد و پس از آن براى هر نماز، خواه واجب و خواه مستحب، تا صبح روز بعد يك وضوى جداگانه بگيرد، و بنابر احتياط وضوى نماز صبح را پيش از غسل انجام دهد، و همچنين براى هر نماز دستمال يا پنبۀ خود را عوض نموده و يا آب بكشد و ظاهر مخرج خون را تطهير نمايد.
۳- كثيره؛ و نشانه‌اش اين است كه خون به درون پنبه راه يافته و از سوى ديگر آن خارج شده و به دستمال روى آن برسد، كه در اين صورت بايد يك غسل براى نماز صبح، و يك غسل براى نماز ظهر و عصر در صورتى كه با هم خوانده شود، و يك غسل ديگر نيز براى نماز مغرب و عشا در صورتى كه با هم خوانده شود بنمايد.و بنابر احتياط واجب براى هر نماز، خواه واجب و خواه مستحب، يك وضوى جداگانه بگيرد، و وضوى نمازى را كه بلافاصله پس از غسل مى‌خواند پيش از غسل انجام دهد، و نيز بنابر احتياط واجب براى هر نماز دستمال يا پنبه را عوض نموده و مخرج خون را تطهير نمايد.لازم به يادآورى است كه كافى بودن يك غسل براى نماز ظهر و عصر و همچنين براى نماز مغرب و عشا در صورتى است كه ميان نماز ظهر و عصر و نيز ميان نماز مغرب و عشا فاصله و جدايى نيندازد؛ وگرنه بايد براى هر يك از نمازهاى عصر يا عشا نيز يك غسل جداگانه انجام دهد.[۳]
[۱] . استفتاء از دفاتر معظم له (حفظهم الله).
[۲] . معارف و احکام بانوان، ص ۸۱٫
[۳] . همان، صفحات ۸۶-۸۷؛ توضیح المسائل مراجع (المحشی)، جلد ۱، صفحات ۲۳۳-۲۳۴٫