سؤال ۲۳۶: حکم اطلاع دادن به همسر در صورت حق الناس بودن گناه زنا چیست؟ گفتنی است اینجانب یک خانم متاهل هستم که چند سال قبل بدلیل اغفال شدن مرتکب گناه زنای محصنه شدم. از آن به بعد خیلی به فکر فرو رفتم و برای نجات خود از این وضعیت حتی تصمیم به خودکشی داشتم. در درگاه خداوند از گناه توبه واقعی نمودم. از خیلی از مراکز سؤال کردم که آیا همین توبه کفایت می کند یا خیر؟ تا اینکه به مطلبی از سایت پاسخگویی شما برخورد کردم که طبق نظر برخی از فقهاء زنای محصنه علاوه بر حق الله بودن مشمول حق الناس نیز می شود چرا که با این گناه حق شوهر ضایع شده است! (منابع ذکر شده در سایت شما در این مورد: الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج۳، ص ۱۵۰؛ النراقی، أحمد بن محمد مهدی، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، ج۱۷، ص ۲۰۴؛ مغنیة، محمد جواد،فقه الامام الصادق(ع)،ج ۵،ص ۱۵۷،و ج ۶، ص۲۹۰ و … ذکر شده است). حال از شما خاضعانه سوال دارم که آیا این گناه علاوه بر حق الله بودن حق الناس را هم شامل می شود؟ و آیا در این صورت بایستی برای کسب رضایت همسر خود جریان را برای همسرمان توضیح دهیم؟ آیا فقط حق الله هست؟ لطفا برای رهایی اینجانب از این شرایط بطور کامل توضیح دهید و اینکه چگونه می توانم این خیانت به همسرم را جبران کنم؟ لطفا تا آنجا که ممکن است سریعتر به همه سؤالاتم پاسخ دهید! خدا خیرتان دهد.
پاسخ ۲۳۶: از جمله گناهان کبیره زنا می باشد که علاوه بر روایات فراوان از معصومین (علیهم السلام) در ۷ آیه قرآن به عمل «زنا» به طور کلی اشاره شده و برخی احکام و کیفرهای آن نیز مطرح شده است. این آیات عبارت است از آیات ۱۵ و ۱۶ سوره نساء، آیه ۳۲ سوره اسرا، آیات ۲ و ۳ سوره نور، آیه ۶۸ سوره فرقان و آیه ۱۲ سوره ممتحنه.
در خصوص اینکه آیا این گناه بغیر از حق الله بودن مشمول حق الناس هم می شود، نظرات مختلفی از سوی فقهاء ارائه شده است.[۱]
بر فرض پذیرش حق الناس بودن این گناه کبیره، مراجع عظام تقلید می فرمایند با توجه به مفسده ای که بر اطلاع دادن به همسر بوجود می آید فرد گناهکار نباید همسر خود را نسبت به این گناه مطلع نماید. چرا که حق الناس بودن الزاما طلب حلالیت از دیگران نیست. بلکه لازم است در این خصوص توبه واقعی و استغفار در درگاه خداوند متعال و تصمیم جدی بر تکرار نکردن این گناه داشت.
بر ملا نکردن راز
از سوی دیگر روایتی از امام جواد (ع) نقل شده که می فرمایند: “اگر به راز هم آگاه می شدید هم دیگر را به خاک نمىسپردید.”[۲] یعنی بعد از آگاهی از اسرار هم، آن قدر از یک دیگر بیزار می شدید که حتی جنازه یک دیگر را به خاک نمی سپردید. بنابراین مسأله ای که در گذشته اتفاق افتاده و شما نیز از آن گناه خود در درگاه خداوند متعال توبه واقعی نمودید بایستی بعنوان یک راز پیش خود و خدای خودتان باقی بماند و از برملا کردن آن پیش همسر خود و دیگران به شدت خودداری کنید.
اقسام حق الناس
حق الناس گاهی در امور مالی است که با دسترسی به فردی که حقش ضایع شده است، بایستی وجه مورد نظر به نحوی (مثلا واریز به حساب) به ایشان برگردانده شده و در صورت امکان از ایشان نیز حلالیت طلبید. اما در صورتی که دسترسی وجود ندارد لازم است با دفاتر مراجع نسبت به پرداخت رد مظالم هماهنگی نمود.
حق الناس گاهی هم در امور غیر مالی مانند غیبت، تهمت[۳] یا هتک زوج با ارتکاب به گناه زنا می باشد که بایستی از ایشان نیز کسب حلالیت نمود. اما در صورتی که مفسده ای بر اطلاع دادن به شخص (مانند دعوا، از بین رفتن زندگی بین زن و شوهر و …) مترتب شود طلب حلالیت به این شکل لزوی ندارد. بلکه لازم است تنها در درگاه خداوند متعال از کردار زشت خود توبه واقعی نمود و برای جبران آن گناه ایمان و عمل صالح داشت تا بدین واسطه سیئات (بدی ها) را به حسنات (خوبی) تبدیل نمود.
راه جبران: توبه، ایمان و عمل صالح
در این خصوص خداوند متعال در قرآن می فرماید: إِلاّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحًا فَأُوْلئِکَ یُبَدِّلُ اللّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ کانَ اللّهُ غَفُورًا رَحیمًا، مگر کسانی که توبه کرده و ایمان آورده و عمل صالح انجام می دهند که این افراد خداوند بدیهای آنان را تبدیل به خوبیها و حسنات می کند و خداوند بسیار بخشنده و مهربان است[۴].[۵]
حکم اطلاع دادن به همسر در صورت حق الناس بودن گناه زنا
پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید به این پرسش به شرح زیر می باشد:
حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی: تنها در صورتی حق الناس است که این کار باعث هتک زوج شود؛ اما با توجه به مفسده ای که بر اطلاع زوج مترتب است در مواردی که اطلاع ندارد، نباید او را نسبت به این امر مطلع نمایید.[۶]
حضرت آیت الله العظمی خامنه ای: معنای حق الناس بودن الزاما طلب حلالیت از دیگران نیست. لذا در فرض سؤال بازگو کردن آن نزد دیگران حتی شوهر جایز نیست؛ در هر صورت مرتکب گناه کبیره شدید و باید واقعا توبه و استغفار نمایید و توبه از گناه با پشیمانی و تصمیم جدی بر تکرار نکردن آن حاصل می شود؛ ناامید از رحمت خدا نباشید توبه واقعی کنید و استغفار کنید هر گاه انسان با پشیمانی از گناه رو به خدای متعال بیاورد خداوند وعده فرموده که گناهان بنده‌اش را بخشیده و توبه‌اش را بپذیرد به فضل خدا امیدوار باشید و واقعاً از گناهان فاصله گرفته و به وظایف دینی عمل کنید و اعمال زشت گذشته را با کارهای خوب و پسندیده جبران کنید.[۷]
حضرت آیت الله العظمی سیستانی: توبه و استغفار کافی است و هرگز و هرگز این مطلب را با کسی حتی همسر خود درمیان مگذارید که بازگو کردن گناه خود گناه بزرگتری است.[۸]
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی: توبه واقعی کافی است و امیدوار به رحمت الهی باشید و لازم نیست به هیچ کس این موضوع را بگویید.[۹]
برای آگاهی بیشتر پاسخهای زیر را مطالعه فرمایید:
نمایه: حکم زنا در قرآن و حق الله و حق الناس بودن آن، پاسخ شماره ۱۲۰٫
نمایه: راه توبه از گناه حق الله و حق الناس، پاسخ شماره ۱۲۱٫
نمایه: راه پاک کردن کامل گناه در نامه اعمال، پاسخ شماره ۱۵۴٫
نمایه: زمان ارتباط با خدا و شرایط استجابت قطعی دعا، پاسخ شماره ۸۱٫
[۱] . برای آگاهی بیشتر ر. ک: نمایه: حکم زنا در قرآن و حق الله و حق الناس بودن آن، پاسخ شماره ۱۲۰٫
[۲] . شیخ صدوق، محمد بن علی، أمالی، ص ۴۴۶، انتشارات اعلمی، بیروت، ۱۴۰۰ قمری.
[۳] . ر. ک: سوره حجرات، آیات ۱۱-۱۲٫
[۴] . سوره فرقان، آیه ۷۰٫
[۵] . برای آگاهی بیشتر ر. ک: نمایه: راه توبه از گناه حق الله و حق الناس، پاسخ شماره ۱۲۱٫
[۶] . استفتاء از دفتر معظم له توسط سایت اسک اسلام با کد استفتاء ۶۵۸۵۱٫
[۷] . استفتاء از دفتر معظم له توسط سایت اسک اسلام با کد استفتاء y2665r5.
[۸] . استفتاء از دفتر معظم له توسط سایت اسک اسلام.
[۹] . کد استفتاء از دفتر معظم له: ۹۸۵A-41.