سؤال ۳۲: اینجانب در خارج از کشور و در یک کشور غیر اسلامی زندگی می‌کنم و در اینجا پیدا کردن کار برای کسانی که خارجی هستند مشکل هست. مخصوصا در چنین اوضاع بد اقتصادی جهان. آیا خوردن شکلات یا فرآورده ای که از الکل یا ژلاتین باشد اشکال دارد؟ حتی اگر انسان مست نشود؟
پاسخ ۳۲: نظر مراجع عظام تقلید در مورد این سؤال به شرح زیر است:
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):
بطور کلی الکل هایی که معلوم نیست در اصل از اقسام مایعات مست کننده باشند، محکوم به طهارت هستند. و استفاده از مایعاتی که با آن ها مخلوط شده اند اشکال ندارد و در صورت شک محکوم به طهارت است؛ و اگر ژلاتین دارای قسم حلال و حرام باشد و ندانید آنچه می خورید از کدام قسم است، محکوم به حلیت است.[۱]
دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
در صورتيكه معلوم نباشد كه ژلاتين حيوانيست يا نباتى، خوردن آن مانعى ندارد. ضمناً الكلى كه در برخى از مواد غذايى وجود دارد و از موادى مثل چوب و مانند آن گرفته شده پاك بوده و خوردن آن طعام مانعى ندارد. مگر بحد سكر و مستى برسد كه آن حكم دیگرى دارد و حرام است. والله العالم
بلی اگر علم و یقین داشته باشیم که مواد آن استحاله شده و در ضمن عملیات شیمیایی دگرگون شده است خوردن آن مطلقا اشکال ندارد. اما این امر ثابت نشده است.[۲]
به نظر حاج آقای سیستانی (دام ظله) همه انواع الکل پاک اند، اما خوردن آنها جایز نمی باشد [۳]
دفتر حضرت آیت الله مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
آری، جایز نیست.[۴]
——————————————
ترجمه پاسخ در دیگر زبان ها:
Index: Ruling on foods and drinks containing alcohol / Vanilla Extract, answer 587.
[۱] . برای آگاهی بیشتر به سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله العظمی خامنه ای، احکام مسکرات مراجعه فرمایید.
[۲] . سایت رسمی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سیستانی، پرسش و پاسخ، ژلاتین.
[۴] . پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، پرسش و پاسخ، ژلاتین | الکل.
سؤال ۳۱: اگر به خط قرآن بدون وضو دست بزنیم به این نیت که آن را کتاب علمی یا کتابی برای نقل داستان بدانیم (مثلا در مقام نقل داستان حضرت یوسف دست به خط آن بزنیم به عنوان کتاب علمی تاریخی و نه قرآن) اشکال دارد؟ اگر سهواً بدون وضو به قرآن دست زدیم اشکال دارد؟
پاسخ ۳۱: مسّ نمودن خطّ قرآن؛ يعنى رساندن جايى از بدن به خطّ قرآن براى كسى كه وضو ندارد، حرام است. ولى اگر قرآن را به زبان فارسى يا به زبان ديگر ترجمه كنند مسّ آن اشكال ندارد.[۱]
همچنین در خصوص کسی که وضو ندارد، حرام است[۲] اسم خداوند متعال را به هر زبانى که نوشته شده باشد مسّ نمايد و بنا بر احتياط واجب، مسّ اسم مبارك پيغمبر (ص) و امامان (ع) و حضرت زهرا (س) نیز دارای همین حکم است. البته برخی از فقها، این مسئله را بنابر احتیاط مستحب می‌دانند.[۳]
ولی مس حاشیه یا جلد قرآن حرام نبوده، بلکه مستحب است، برای مس حاشیه قرآن وضو گرفته شود[۴] و این کار تنها برای جُنب کراهت دارد.[۵]
در الفاظ و كلمات مشترک بین قرآن و غیر قرآن، ملاک آن است كه مجموع كلمات چیده شده در كنار هم، عرفاً قرآن محسوب شود و قصد نویسنده در آن اثری ندارد. البتّه بعد از جدایی این كلمات یا حروفِ قرآنی از هم، لازم است احتیاط شود یعنی اگر قبلاً عبارت در نظر عرف، قرآنی بوده و الآن به سبب قطعه قطعه شدن و جدا شدن اجزای آن از یکدیگر، در عرف، قرآن محسوب نشود، احتیاط لازم است باز هم فرد بدون وضو، بدن را به آن نرساند.
مس غیر خطّ قرآن مثل بین سطرها، ورق و جلد و غلاف آن بدون وضو حرام نیست ولی كراهت دارد. همچنین آویزان نمودن قرآن به گردن یا لباس و حمل آن در صورتی كه خطوط قرآن با بدن تماس مستقیم نداشته باشد، بدون وضو مكروه است.
در هر حال اگر سهواً بدون وضو به قرآن یا اسامی متبرکه دست زدید اشکال ندارد.
[۱]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج۱، ص۱۸۶، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.
[۲]. آیات عظام خوئى، سيستانى، زنجانى، تبريزی: (بنا بر احتياط واجب حرام است ..).
[۳]. آیات عظام خوئى، سيستانى، تبريزى اراكى، نورى همدانی، شبیری زنجانى:(بنابر احتیاط مستحب)؛ آیت الله مکارم: (اگر هتک حرمت و بى‌احترامى باشد حرام است)؛ همان، ص ۱۸۷٫
[۴]. همان، ص ۱۸۸٫
[۵]. همان، ص۲۱۴٫
[۶] . سایت رسمی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سیستانی، وضو.
سؤال ۳۰: در صورت باردار شدن از زنا و عسر و حرج شدید خانواده، آیا قبل از حلول روح در جنین، سقط این طفل نامشروع که ممکن است علاوه بر خانواده حتی برای جامعه مشکلاتی ایجاد کند، جایز است؟
پاسخ ۳۰: حضرت امام خمینی و دیگر مراجع محترم فرموده اند: اگر زنى از زنا آبستن شود، در صورتى كه خود آن زن يا مردى كه با او زنا كرده، يا هر دوى آنان مسلمان باشند، براى آن زن جايز نيست بچه را سقط كند[۱]. بنابر این ] چنین فرزندی[ فرزند او محسوب شده اما ارث شامل حال او نمی شود[۲].
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):
سقط جنین حرام است و آنچه در سؤال مرقوم شده، مجوز آن نمی باشد.
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):
این کار جایز نیست مگر اینکه مشکل بسیار مهمی در کار باشد.[۳]
دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):
اگر ترس ضرر باشد و یا این که در عسر و حرج شدید قرار می گیرد جایز است قبل از این که روح در جنین دمیده شود آن را بیاندازد.
دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله العالی):
عذرهایی را که نوشته اید مجوز برای سقط جنین نیست و اسقاط جنین حرام است.
[۱] . توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج۲، ص: ۴۹۸٫
[۲] . همان، مکارم.
[۳] . برای آگاهی بیشتر به سایت دفتر معظم له مراجعه فرمایید.
[۴] . سایت رسمی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سیستانی، پرسش و پاسخ، سقط جنین.
سؤال ۲۸: ۱٫ من پروژه های دانشجويی که مربوط به رشته خودم (مهندسی عمران) هست را برای دیگران انجام می دهم و در ازای انجام آن مبلغی دريافت می کنم. در انجام اين پروژه ها هم، تمام سعی و تلاش خود را می کنم؛ در واقع آنچه که يادگرفته ام را در پروژه ها ارائه می دهم. ممکن در بعضی از قسمت ها اشتباهی هم داشته باشم، ولی بالاخره انجام می دهم و توضيحات صادقانه ای را به دانشجو راجع به نحوه انجام و شرايط آن ذکر می کنم. حال در کل انجام پروژه های دانشجويی و کسب درآمد از انجام آن که در واقع استاد به خود دانشجو محول کرده است، ولی او به هر دليلی قادر به انجام آن نيست، حلال است يا حرام؟
پاسخ ۲۸: نظرات مراجع عظام در خصوص سؤالات ذکر شده به این شرح است: بیشتر
سؤال ۲۷: مقداری پول داشته ام که آنها را بکسی قرض داده ام. هنگام سال خمسی آن پول هنوز به من برگردانده نشده بود تا خمس آن را پرداخت کنم. حالا هم که پول به من برگردانده شده است نیاز مبرم به آن پول دارم . تکلیف خمس این پول چه می شود ؟ آیا باید ابتدا خمس آن را جدا کنم و بعد نیاز خود را برطرف کنم؟
پاسخ ۲۷: در صورتی که آن پول از درآمد کسب تهیه شده است و سال خمسی بر آن گذشته است دیدگاه همۀ مراجع این چنین است: چنانچه سرسال خمسى دريافت آن (بدون زحمت) ممكن باشد، بايد خمس آن را بپردازد و در غير اين صورت هر زمان دريافت كرد، بايد فورى خمس آن را بدهد.[۱] ولی اگر خود شما نیاز مبرم به آن پول داشته باشید می توانید با مرجع تقلید خود یا نماینده او دستگردان کرده و برای پرداخت خمس از آنان مهلت بگیرید تا در زمان مناسبی که توانایی پرداخت را داشتید، خمس مال خود را بپردازید. بیشتر
سؤال ۲۶: سلام علیکم. در خصوص نقل و انتقالات و مسائل بانکی در کشوری غیر اسلامی همانند هند تقاضای راهنمایی دارم. لطفاً به طور دقیق و با جزئیات جواب دهید.
پاسخ ۲۶: پاسخ های دریافتی از دفاتر مراجع عظام (حفظهم الله) به شرح زیر می باشد: بیشتر
سؤال ۲۵: با توجه به این که در دین مبین اسلام با زن یائسه و زنی که با شوهرش نزدیکی نکرده بلا فاصله بعد از طلاق می‌شود ازدواج کرد و عده طلاق ندارد سئوال من این است که با زنی که همیشه با کاندوم عمل نزدیکی را انجام داده، می‌شود بلا فاصله ازدواج کرد؟ با فرض فاحشه بودن آن زن جواب سئوال چیست؟ البته باید توجه داشت عده طلاق برای جلو گیری از اختلاط نسل می‌باشد و با استفاده ار کاندوم این مسئله حل می‌شود.
پاسخ ۲۵: عِدّه در اصطلاح فقها عبارت از تـربـّص (حـالت انـتـظـار) شـرعـى اسـت كـه زن بـعـد از طـلاق و زوال نـكـاح و يـا وفـات لازم اسـت مـدّتـى درنـگ كـرده، سـپـس شـوهـر ديـگـر اخـتـيـار كند. بعبارتی دیگر عده یعنی زمانی که یک زن به سبب طلاق ویا مرگ شوهرش ویا در اثر وطی شبهه ، باید انتظار بکشد وجایز نیست ـ در این مدت ـ با دیگری ازدواج کند.[۱]
همه مراجع معظم تقلید در پاسخ به این سؤال که آیا با توجه به پیشرفت های علمی، استفاده از دارو (خوراكى ،تزريقى) و يا به كار بردن وسايل پيشگيرى پزشكى، که به طور قطع از باردارى زن جلوگيرى می کند؛ آیا نگهداشتن عده لازم است، فرموده اند: “آرى، بايد عده نگه دارند.”[۲]
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (حفظه الله) در این خصوص می فرمایند: نگه داشتن عده یک دستور شرعی ودینی است وشرع حتی در مواردی که زن علم دارد حامله نیست واجب ولازم دانسته است که زن عده نگه دارد وانسان متدین ومعتقد خود را به اجرای آن ملتزم می داند اگر چه فلسفه وعلت آن برای اومعلوم نباشد.[۳]
برای زن، در ازدواج موقت اگر یائسه یا صغیره[۴] نباشد، بعد از دخول، نگه داشتن عده واجب است. امام خمینی (ره) در این زمینه فرموده اند:
“زنى که نُه سالش تمام شده و یائسه نیست اگر صیغه شود؛ مثلاً یک ماهه یا یک ساله، چنانچه شوهرش با او نزدیکی نماید و مدّت آن زن تمام شود یا شوهر مدّت را به او ببخشد در صورتى که حیض مى بیند باید به مقدار دو حیض و اگر حیض نمى‌بیند، چهل و پنج روز باید از شوهر کردن خوددارى نماید؛[۵] یعنی عدّه ازدواج موقّت بعد از تمام شدن مدّت، در صورتى که عادت ماهانه مى‌بیند، به مقدار دو حیض کامل است و اگر عادت نمى‌بیند چهل و پنج روز تمام است.[۶]
اما زن یائسه لازم نیست عده نگه دارد. مراد از زن یائسه زنان پنجاه ساله غیر قرشیه و شصت ساله قرشیه است. اما زنى که بچه‌دار نمی شود یائسه محسوب نمى‌شود و باید بعد از ازدواج عده نگه دارد.
برخی از دلایل عده نگه داشتن زن به شرح زیر است:
جلوگیری از اختلاط انساب: نگه داشتن عده بهترین راه جلوگیری از اختلاط انساب است، برای این که اگر فرزندی متولد شد، به طور یقین مشخص باشد که پدرش چه کسی است و در نتیجه محارم این فرزند معلوم باشد و بداند با چه کسانی نمی‌تواند ازدواج کند و نیز معلوم باشد که از چه کسی ارث می برد و چه کسی از او ارث می برد و… .
رعایت بهداشت و جلوگیری از بیماری: نگه داشتن عده موجب بهداشت جسمی و روحی طرفین است. چنانچه می‌دانید بسیاری از بیماری‌های خطرناک در اثر مقاربت حاصل می‌گردد و عده، خود به منزله قرنطینه‌ای برای پیشگیری از آن به شمار می‌رود.
موضوع بهداشت روانی نیز مسئله‌ای جدی است؛ چرا که ارتباطات جنسی بدون فاصله زمانی، زیان‌های روحی شدیدی را از نظر فردی و اجتماعی وارد می‌سازد که بر متخصصان مسائل اجتماعی پوشیده نیست.
جلوگیری از هوسرانی و بی بندباری: این محدودیت زمانی تا حدودى جلوى هوس رانی ها و بی بند و باری های زن و مرد را مى‌گیرد.
ارج نهادن به شخصیت و کرامت انسانی زن: بدیهی است خدای متعال در تشریع احکام کرامت و شخصیت انسان را در نظر داشته، چه شخصیت فردی و چه اجتماعی. بنابراین، ممکن است این مسئله (نگه داشتن عده) ناظر به حکم این چنینی باشد؛ یعنی در نظر گرفتن شخصیت و کرامت انسانی زن در جامعه به عنوان یک انسان و عدم نگاه به او به عنوان یک کالا.
رعایت این مقررات خود موجب بالا رفتن جایگاه ارزشی زنان در جامعه بشری است؛ چرا که دین اسلام به زن به عنوان انسانی کامل و مستقل و با حقوقی همانند حقوق مردان می نگرد، نه به عنوان یک کالای مصرفی و بی ارزشی که هر لحظه ای مردان هوسران اراده کنند در اختیار آنان باشد. نگه داشتن عده به زن ارزش و شخصیت می بخشد.
اینها تنها بخشی از حکمت های وجوب نگه داشتن عده در ازدواج موقت است که تا اکنون برای ما روشن شده است، اما به یقین این حکم خداوند علیم و حکیم همانند دیگر احکام او دارای حکمت ها و منافع دیگری است که خداوند در آن قرار داده است.[۷]
به همین جهت تنها استفاده از کاندوم یا هر پوشش دیگری که مانع انتقال منی مرد به زن شود نمی‌تواند تغییری در حکم ایجاد کند.
البته، ازدواج موقت با فواحش هر چند کراهت دارد، ولی حرام نیست و چون در شرع اسلام برای چنین زنانی احترامی قرار داده نشده، در ازدواج با ایشان رعایت عده نیز لازم نیست.[۸] ولی به این دلیل که ازدواج با این افراد در بعضی از موارد، ایجاد مشکلات جسمی و روحی و حیثیتی می‌نماید، توصیه می‌شود که برای جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی، سزاوار است که جوانب احتیاط را مراعات نموده، از جمله این که این ازدواج را به صورت رسمی به ثبت برساند و یا افراد مورد اعتمادی را به عنوان شاهد در نظر بگیرد.
[۱] . سایت رسمی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سیستانی، پرسش و پاسخ، عده.
[۲] آيت الله فاضل، جامع المسائل، ج ۱، س ۱۶۱۸؛ آيت الله مكارم، استفتاءات، ج ۲، س ۱۱۲۰ و ۱۱۲۱؛ توضيح المسائل مراجع، م ۲۵۱۱؛ صافى، جامع الاحكام، ج ۲، س ۱۳۱۳؛ آيت الله نورى، توضيح المسائل، م ۲۵۰۶؛ آيت الله تبريزى، استفتاءات، س ۱۷۱۲؛ آيت الله وحيد، توضيح المسائل، م ۲۵۲۰؛ امام خمينى، استفتاءات، ج ۳، عده طلاق، س ۶۴ و دفتر: آيات عظام خامنهاى، بهجت و سيستانى.
[۳] . سایت رسمی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سیستانی، پرسش و پاسخ، عده.
[۴] . مسئله ۴۸ بر طبق مذهب امامیه زن مطلّقه یائسه و صغیره گرچه با آنها نزدیکى شده باشد عدّه ندارند. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ۲ ، ص ۸۹۶.
[۵] . توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ۲، ص ۵۲۶، م ۲۵۱۵.
[۶] . همان، (مکارم). م ۲۵۱۵ ، ص ۵۲۶.
[۷] . برای آگاهی بیشتر به سایت ویکی پرسش، فلسفه عده زن مراجعه فرمایید.
[۸]. ر.ک: شیخ انصارى، مرتضى، صراط النجاة، ص ۲۴۳، م ۹۲۵، كنگره جهانى بزرگداشت شيخ اعظم انصارى، قم، اول، ۱۴۱۵ ه ق.
سؤال ۲۴: با سلام. توی مسابقات پیش بینی فوتبال که هر کس مبلغی پول میگذارد و در مسابقه شرکت میکند اگر برنده شود حکم این پول چیست؟
پاسخ ۲۴: شرط بندی در مسابقات به این معنا که طرف های مسابقه قرار بگذارند هر کس بازنده شد چیزی را به برنده بدهد یا کاری برای او انجام دهد، حرام است و همچنین حرام است اگر تماشاگران باهمدیگر شرط بندی کنند. البته این حرمت برای شرکت کننده های مسابقات اسب دوانی و تیر اندازی استثنا شده است.[۱] و نیز در مواردی که از طرف دولت، ارگان، موسسه یا شخص سومی به عنوان هدیه، جایزه و یا عنوان دیگر در مسابقات به برنده مالی داده می شود، شرط بندی نبوده و اشکالی ندارد. اما اگر در ابتدا مبلغی جهت انجام هزینه های مسابقه از طرفین مسابقه گرفته شود و در نهایت بخشی از آن برای جایزۀ آنها صرف شود چون جایزه از اموال بازنده گرفته شده است شرط بندی و حرام است. بیشتر